ΒΡΟΓΧΟΚΗΛΗ Ορισμός, διάγνωση & θεραπευτική αντιμετώπιση – Γεώργιος Σακοράφας

ΒΡΟΓΧΟΚΗΛΗ – Ορισμός, διάγνωση & θεραπευτική αντιμετώπιση

Τι είναι η βρογχοκήλη;
O όρος “βρογχοκήλη” είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει την αύξηση των διαστάσεων του θυρεοειδούς αδένα, σε μέγεθος μεγαλύτερο του φυσιολογικού. Ο θυρεοειδής αδένας αποτελείται από δύο λοβούς, τον δεξιό και τον αριστερό (συχνά υπάρχει και ο λεγόμενος πυραμοειδής λοβός). Οι συνήθεις (φυσιολογικές) διαστάσεις του κάθε λοβού του θυρεοειδούς αδένα είναι 4 – 5 cm (επιμήκης ή κεφαλοουραία διάμετρος), 1 – 2 cm (εγκάρσια διάμετρος) και 0.8 – 2 cm (προσθιοπισθία διάμετρος). Το φυσιολογικό μέγεθος του θυρεοειδούς ποικίλει εντούτοις ανάλογα με τον σωματότυπο του ασθενούς (μεγαλύτερες φυσιολογικές διαστάσεις σε μεγαλόσωμα άτομα). Στην βρογχοκήλη παρατηρείται αύξηση συνήθως όλων των διαστάσεων του ενός ή και των δύο (συνηθέστερα) λοβών.

Που οφείλεται;
Ο θυρεοειδής αδένας μπορεί να διογκωθεί σαν μία απάντηση σε διάφορα φυσιολογικά ή παθολογικά ερεθίσματα. Για παράδειγμα, διόγκωση του θυρεοειδούς (“βρογχοκήλη”) μπορεί να εμφανιστεί:
Στην εφηβεία (“φυσιολογική βρογχοκήλη”)
Στη διάρκεια της κύησης (“φυσιολογική βρογχοκήλη)
Σε έλλειψη ιωδίου στη διατροφή (ιωδοπενία)
Σε αυξημένη λειτουργική δραστηριότητα του θυρεοειδούς (υπερθυρεοειδισμός)
Στην παρουσία όζων
Σε θυρεοειδίτιδα (συνήθως χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα [θυρεοειδίτιδα Hashimoto])
Στην παρουσία καρκίνου (χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για να μη διαφύγει η διάγνωση του καρκίνου σε ασθενή με βρογχοκήλη)
Στη δράση ουσιών που προκαλούν διόγκωση του θυρεοειδούς (βρογχοκηλογόνες ουσίες), που μπορεί να περιέχονται σε διάφορες τροφές ή φάρμακα (π.χ. λίθιο, αμιοδαρόνη, προϊόντα σόγιας, μπρόκολο, λάχανο, κουνουπίδι κλπ.)

Βρογχοκήλη: Γιατί συχνά αναφέρεται ως “γυναικεία πάθηση”;
Η βρογχοκήλη αναφέρεται ως ‘γυναικεία πάθηση’ γιατί είναι αρκετά πιο συχνή στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Πράγματι, η βρογχοκήλη παρατηρείται τέσσερις φορές πιο συχνά στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, διόγκωση του θυρεοειδούς παρατηρείται επίσης συχνά στην διάρκεια της εγκυμοσύνης (‘φυσιολογική’ βρογχοκήλη). Η θυρεοειδίτιδα που παρατηρείται συχνά μετά τον τοκετό (postpartum thyroiditis) μπορεί επίσης να προκαλέσει την εμφάνιση βρογχοκήλης στις γυναίκες.

Βρογχοκήλη – με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται;
Συνήθεις κλινικές εκδηλώσεις της βρογχοκήλης είναι:
Διόγκωση στον τράχηλο. Η διόγκωση αυτή μπορεί να γίνει αντιληπτή είτε από τον ίδιο τον ασθενή είτε από τα άτομα του περιβάλλοντός του.
Αίσθημα βάρους στον τράχηλο
Αίσθημα ξένου σώματος
Βήχας
Δυσκολία στην αναπνοή (από πίεση της τραχείας, σε μεγάλες βρογχοκήλες), ενίοτε με χαρακτηριστικό συριγμό (δηλαδή ‘σφύριγμα’ στη φάση της εισπνοής, λόγω στένωσης της τραχείας)
Δυσκολία στην κατάποση (από πίεση του οισοφάγου, σε μεγάλες βρογχοκήλες)
Βραχνάδα
Συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού – όταν η βρογχοκήλη συνοδεύεται από αύξηση της λειτουργικής δραστηριότητας του θυρεοειδούς (τοξική βρογχοκήλη),όπως ταχυκαρδίες, αρρυθμίες, νευρικότητα, απώλεια βάρους, εφιδρώσεις κλπ.
Συμπτώματα υποθυρεοειδισμού – συνήθως υπάρχουν όταν η βρογχοκήλη οφείλεται σε χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα (Hashimoto), όπως υπνηλία, ατονία, αύξηση σωματικού βάρους κλπ.
Πόνος στον τράχηλο. Μπορεί να οφείλεται σε θυρεοειδίτιδα ή (σπάνια) σε αιμορραγία μέσα σε έναν όζο της βρογχοκήλης.

Πώς τίθεται η διάγνωση της βρογχοκήλης;
Η διάγνωση της βρογχοκήλης τίθεται:
Με την ανακάλυψη μιας διόγκωσης στον τράχηλο (είτε από τον ίδιο τον ασθενή είτε από άτομο του περιβάλλοντός του είτε από το γιατρό του στα πλαίσια της κλινικής εξέτασης). Χαρακτηριστικά η διόγκωση αυτή παρακολουθεί τις κινήσεις κατάποσης που εκτελεί ο ασθενής όσο ο γιατρός τον εξετάζει με την ψηλάφηση.
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με το υπερηχογράφημα.
Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί η αξονική ή μαγνητική τομογραφία (κυρίως σε βρογχοκήλες που επεκτείνονται στο θώρακα [καταδυόμενες βρογχοκήλες]).
Το σπινθηρογράφημα δεν χρησιμοποιείται σήμερα τόσο συχνά όσο στο παρελθόν.
Αν υπάρχει υποψία καρκίνου στον ασθενή με βρογχοκήλη μπορεί να γίνει παρακέντηση της ύποπτης βλάβης με λεπτή βελόνη.
Ένα συνηθισμένο σενάριο σήμερα είναι η τυχαία διάγνωση της βρογχοκήλης σε έναν ασθενή που δεν αισθάνεται κανένα σύμπτωμα και που υποβάλλεται σε απεικονιστικό έλεγχο (π.χ. υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία) για κάποιο άλλο λόγο, όπως για έλεγχο καρωτίδων ή για διερεύνηση μιας πνευμονοπάθειας.

Βρογχοκήλη – πώς αντιμετωπίζεται και πότε έχει θέση το χειρουργείο;
Η αντιμετώπιση της βρογχοκήλης θα πρέπει να εξατομικεύεται, ανάλογα με τα ιδιαίτερα δεδομένα του κάθε ασθενούς. Για παράδειγμα, αν συνυπάρχει διαταραχή υπερθυρεοειδισμός ή αντίθετα υποθυρεοειδισμός θα πρέπει να ρυθμίζεται κατάλληλα η θυρεοειδική λειτουργία. Παράλληλα ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε προσεκτικό έλεγχο ώστε να διαπιστωθεί η αιτιολογία της βρογχοκήλης και να αντιμετωπιστεί ανάλογα. Για παράδειγμα στις θυρεοειδίτιδες μπορεί να απαιτηθεί συχνά η χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ή και κορτιζόνης. Ιδιαίτερη σημασία έχει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να υποκρύπτεται καρκίνος
Στη βρογχοκήλη, χειρουργική επέμβαση θα απαιτηθεί στις εξής περιπτώσεις:
Όταν υποκρύπτεται καρκίνος ή όταν υπάρχει υποψία καρκίνου.
Όταν το μέγεθος του θυρεοειδούς αδένα είναι σημαντικά αυξημένο. Συχνά στις περιπτώσεις αυτές συνυπάρχουν και τα πιεστικά φαινόμενα που έχουν περιγραφεί παραπάνω.
Όταν η διόγκωση του θυρεοειδούς δημιουργεί αισθητικού τύπου πρόβλημα στον/στην ασθενή
Όταν συνυπάρχει υπερθυρεοειδισμός (τοξική βρογχοκήλη), που δεν ελέγχεται με τη φαρμακευτική αγωγή

Γεώργιος Σακοράφας
Χειρουργός Θυρεοειδούς & Παραθυρεοειδών
Επ. Καθηγητής Χειρουργικής
Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΒΑ
ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ – ΙΑΤΡΙΚΟ ΨΥΧΙΚΟΥ – ΜΗΤΕΡΑ – ΥΓΕΙΑ