27 Ιανουαρίου 2020 10:56
Βασιλείς, ερωμένες και σταρ συγκροτούν την ιστορία του περίφημου οίκου Cartier, που ανασυνθέτει στη βιογραφία The Cartiers η Φραντσέσκα Καρτιέ Μπρικέλ, πιάνοντας το νήμα από την εποχή του Ναπολέοντα.
Μέχρι τα σαράντα του, ο ιδρυτής της δυναστείας, Λουί Φρανσουά Καρτιέ (1819-1904) είχε ήδη καταφέρει να αναδυθεί από τις στάχτες της ένδειας και είχε ανοίξει το πρώτο του μαγαζί στο Παρίσι. Είχε ήδη επιβιώσει από την Επανάσταση, ένα πραξικόπημα, οικονομικές περιπέτειες, μια φωτιά. Τα ηνία της σκέψης του όμως καθοδηγούσαν πάντα ο ορθολογισμός, ο σφιχτός οικονομικός έλεγχος και κάτι ολίγον παλιομοδίτικο: το πρόσταγμα «να είμαστε ευγενείς, ειδικά στους υπαλλήλους». Ο Λουί Φρανσουά απέκτησε έναν γιο, τον Άλφρεντ Καρτιέ, ο οποίος εδραίωσε το κοσμηματοπωλείο στο Παρίσι, αλλά η διεύρυνση του οίκου στα πέρατα του κόσμου στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα οφείλεται στους τρεις γιους του: Λουί, Πιέρ και Ζακ. Η έκτης γενιάς απόγονος, Φραντσέσκα Καρτιέ Μπρικέλ, έφτασε ως τα πέρατα του κόσμου με πυξίδα την εκατονταετή αλληλογραφία της οικογένειάς της που ανακάλυψε καταχωνιασμένη σε ένα οικογενειακό σεντούκι. Τη βρήκε κατά λάθος, στα ενενηκοστά γενέθλια του παππού της, Ζακ, πηγαίνοντας να φέρει σαμπάνια από το κελάρι του σπιτιού τους. Έτσι μπήκε στο δεκαετές ταξίδι ανασύνθεσης της πλούσιας ιστορίας των προγόνων της, που εξυφαίνεται μαζί με έρωτες, δολοπλοκίες και τη σύγχρονη πολιτική ιστορία. Αρκούσε ορισμένες φορές μόνο ένα όνομα για το οποίο δεν διέθετε λοιπά γνωστά στοιχεία για να επιβιβαστεί στο αεροπλάνο αναζητώντας νέα στοιχεία. Έφτασε ως στην εξωτική Σρι Λάνκα και ακόμη πιο πέρα.
Κατάρες και επιχειρηματικές κινήσεις
Τα τρία αδέλφια βρέθηκαν μπροστά στις συμπληγάδες της δικής τους εποχής: τους δύο Πολέμους, το Κραχ του 1929, αλλά και την καθιέρωση της καθημερινής, «απλής» μόδας, το λεγόμενο pret a porter. Η ανθεκτικότητά τους προέκυψε από τη στενή τους σχέση και τα αλληλοσυμπληρωματικά ταλέντα τους. Ο παρορμητικός Λουί μια φορά προκάλεσε τον Ρόθτσιλντ σε μονομαχία επειδή δήθεν τον περιφρόνησε. Ταυτόχρονα όμως τον διέκρινε δημιουργική ιδιοφυΐα. Δική του έμπνευση τα εξαίσια mystery clocks, με δείκτες που μοιάζουν να αιωρούνται στους αιθέρες -αδυναμία του τραπεζίτη Τζ. Π. Μόργκαν. Ακόμη πιάνουν αστρονομικές τιμές στις δημοπρασίες. Ο μεσαίος, Πιέρ, κατανοούσε την αγορά. Επέτρεπε στους ελίτ πελάτες του να «δανείζονται» τα κοσμήματά του γνωρίζοντας ότι θα τους φαινόταν αδύνατο να τα επιστρέψουν… Το 1913 η κληρονόμος Έβελιν Μακ Λιν αγόρασε από τον Πιέρ το «καταραμένο» μπλε διαμάντι Χόουπ (Hope) των 45 καρατίων. Έκτοτε άρχισε να κατρακυλάει στην παρακμή. Στην πραγματικότητα όμως μάλλον έφταιγε ο έκλυτος βίος της: Κρεμούσε το διαμάντι ως περιλαίμιο στον σκύλο της και το έθαβε στον κήπο τις νύχτες των έξαλλων πάρτι της. Για την οικογένεια Καρτιέ, ωστόσο, οδήγησε στην εδραίωσή τους στην αμερικανική αγορά.
Σήμερα το διαμάντι εκτίθεται στο Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν στη Ουάσινγκτον. Εκείνη το αγόρασε για 180.000 δολάρια σημερινής αξίας. Αυτή τη στιγμή αγγίζει τα 350 εκατομμύρια δολάρια. Το κατάστημα του οίκου Cartier στην Πέμπτη Λεωφόρο αποκτήθηκε το 1916 όταν ο Πιέρ αντάλλαξε ένα μαργαριταρένιο κολιέ αρκετών μέτρων με τη χειμερινή βίλα μιας οικογένειας που είχε μείνει πίσω στις πληρωμές των δόσεών της.
Η αξία των μαργαριταριών έπειτα υποτιμήθηκε, αλλά το ακίνητο εκτιμάται σήμερα ότι κοστίζει πολλά εκατομμύρια δολάρια.
Έρωτες στο Χόλιγουντ
Σε αυτό σύχναζε η απόλυτη σταρ των πολύτιμων λίθων Ελίζαμπεθ Τέιλορ. Εκεί αγόρασε το θρυλικό διαμάντι των 69.4 καρατίων το οποίο είχε κοπεί από ανεπεξέργαστη πέτρα 241 καρατίων. Αγοράστηκε αρχικά από τον Καρτιέ το 1969 σε δημοπρασία με τίμημα κάτι παραπάνω από ένα εκατομμύριο δολάρια. Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον εξαγριώθηκε που ηττήθηκε στη δημοπρασία και δεν θα πρόσφερε στην πολυαγαπημένη του το πιο λαμπερό διαμάντι της εποχής.
«Έπρεπε να το φοράει η ωραιότερη γυναίκα. Θα γινόμουν έξαλλος αν πήγαινε στην Τζάκι Κένεντι ή στη Σοφία Λόρεν», είχε δηλώσει ο οξύθυμος ηθοποιός. Έτσι, αγόρασε το διαμάντι από το ίδιο κατάστημα δένοντας την πέτρα σε δαχτυλίδι που ονόμασε «Τέιλορ Μπάρτον». Ωστόσο η Ελίζαμπεθ παραδέχτηκε σύντομα ότι «ακόμη και για μένα, παραήταν τεράστιο». Το ξαναπήγαν στον Cartier για να δεθεί σε περιδέραιο.
Το φόρεσε στα σαραντακοστά γενέθλια της Πριγκίπισας Γκρέις του Μονακό ενώ έμεινε στην ιστορία η εικόνα του πάνω στο διάσημο μπούστο της στην 42η τελετή απονομής των Όσκαρ το 1970. Τελικά όμως μετά τον οριστικό χωρισμό της από τον Μπάρτον, πούλησε το υπέρτατο κόσμημα στον κοσμηματοπώλη Χένρι Λάμπερτ της Νέας Υόρκης το 1979 έναντι τριών εκατομμυρίων δολαρίων. Τουλάχιστον έδειξε υψηλό φρόνημα δωρίζοντας τα χρήματα για την ανέγερση νοσοκομείου στη Μποτσουάνα της Αφρικής. Τελικά τα διαμάντια δεν διαρκούν για πάντα.
Πολλές πριγκίπισσες του οίκου Ρομανώφ συνειδητοποίησαν περιχαρείς ότι το συμβολικό βάρος του ονόματος Cartier μεταφραζόταν και στην αξία μεταπώλησής τους. Η Γκρέις Κέλι, με τη σειρά της απέκτησε δύο διαμαντένια δαχτυλίδια αρραβώνων από τον Πρίγκιπα Ρενιέ του Μονακό. Το ρουμπίνι και το μονόπετρο των δέκα καρατίων το οποίο αρνιόταν να βγάλει από το δάχτυλό της. Αυτό φορούσε και στην τελευταία της ταινία, High Society (1956).
Εμβληματικά ρολόγια
Ο μικρότερος αδελφός, Ζακ (και παππούς της συγγραφέως) επιθυμούσε να γίνει κληρικός και ταξίδεψε από την Ινδία ως τον Περσικό Κόλπο εδραιώνοντας την παγκόσμια απήχηση του οίκου. Ο βραζιλιάνος γόνος (από τον βασιλιά του καφέ) Αλβέρτος Σάντος Ντιμόν, πρωτοπόρος της αεροπλοΐας, πετούσε πάνω από το Παρίσι στις αρχές του αιώνα διοργανώνοντας πάρτι στο ιδιωτικό του τζετ. Εκείνος έπεισε τελικά τον Λουί να σχεδιάσει ρολόγια για άνδρες. Σήμερα το κλασικό μοντέλο Tank (Τανκ) θεωρείται αδιαφιλονίκητο σύμβολο κομψότητας και ισχύος. Κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και υποτίθεται ότι το σχέδιο καθώς και το όνομά του μνημόνευαν τα πολεμικά τανκς.
Όπως σημειώνει η εγγονή τους όμως «δεν έχει σημασία αν όντως αληθεύει ότι από εκεί άντλησαν την έμπνευσή τους. Τα αδέλφια διακρίνονταν για την εμπορική τους διάνοια και γνώριζαν ότι αν το συνέδεαν με τον Πόλεμο θα άγγιζαν περισσότερου ανθρώπους». Δικαιώθηκαν: Το δημοφιλές ρολόι κατέκτησε αμέσως το ανδρικό κοινό ενώ κέρδισε δια βίου και τις γυναίκες.
Η απαράμιλλη φινέτσα της Τζάκι Ωνάση το αποδεικνύει. Το απέκτησε λίγους μήνες πριν από τη δολοφονία του πρώτου της συζύγου, Προέδρου Κένεντι. Της το είχε χαρίσει ο Πρίγκιπας Στάνισλαβ, τότε σύζυγος της αδελφής της, Λι Ράτζιβιλ, με την εγχάρακτη αφιέρωση: Στας για την Τζάκι, 23 Φεβρουαρίου 1963, 2.05 πμ με 9.35 μμ. Η ώρα αναφερόταν στη διάρκεια της πεζοπορίας τους στο Palm Beach (19 ώρες και 30 λεπτά), που είχε διοργανώσει ο Κένεντι προσπαθώντας να εμφυσήσει στους αμερικανούς πολίτες τον αθλητικό τρόπο ζωής.
Αστρονομικές τιμές
Το Τανκ της Τζάκι παρουσιάστηκε στη φετινή δημοπρασία κοσμημάτων του οίκου Christie’s με αρχική τιμή εκτίμησης 60 με 120 χιλιάδες δολάρια. Πουλήθηκε στο τριπλάσιο του υψηλού ποσού από την Κιμ Καρντάσιαν. Το χρήμα αγοράζει τα πάντα, εν μέρει και τη διαχρονική κομψότητα της κυρίας Κένεντι, μετέπειτα Ωνάση. Ο οίκος άλλαξε χέρια εκείνη την εποχή και μετά τη δεκαετία του 1970 πέρασε στην ελβετική Richemont. Ωστόσο δεν έχει επέλθει απομάγευση όσον αφορά τα τεράστια, σε μέγεθος αυγού πτηνών, διαμάντια για την ανεύρεση των οποίων διοργανώνονταν το πάλαι ποτέ ιστορικές εκστρατείες. Σε όλες τις δημοπρασίες των μεγάλων οίκων, τα Cartier σαρώνουν.
Η καρφίτσα σε σχήμα πάνθηρα της Δούκισσας του Γουίνσορ Γουόλις Σίμπσον (αμερικανικής καταγωγής, μισητή στην Αγγλία, αφού εξαιτίας της οδηγήθηκε σε καθαίρεση ο Βασιλιάς Εδουάρδος το 1936), χτυπήθηκε στην τιμή ρεκόρ των 4,5 εκατομμυρίων λιρών στη δημοπρασία των Sotheby’s το 2010. Τεράστιο ενδιαφέρον εκδηλώνεται πάντα για τα κοσμήματα Art Deco και τις συνθέσεις με πολύχρωμα διαμάντια που είναι γνωστές ως tutti frutti (τούτι φρούτι ή κοινώς όλα τα φρούτα). Όπως το περιδέραιο Hindu (ινδουιστικό) το οποίο δημιουργήθηκε για τη βαθύπλουτη αμερικανίδα κληρονόμο και εκκεντρική θαυμάστρια της μόδας Ντέιζι Φέλοους που ανταγωνιζόταν τη Δούκισσα του Γουίνσορ για την κορυφή της λίστας των πιο καλοντυμένων γυναικών της υψηλής κοινωνίας.
Η πιο βαρύτιμη στιγμή του κορυφαίου αυτού οίκου όμως βρίσκεται στις 656 σελίδες του βιβλίου “The Cartiers”.
