ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί τη συχνότερη καρδιακή αρρυθμία επηρεάζοντας περίπου 37.5 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Υπάρχουν πολλές παθήσεις που αποτελούν παράγοντες κινδύνου για κολπική μαρμαρυγή όπως η στεφανιαία νόσος, οι βαλβιδοπάθειες, η καρδιακή ανεπάρκεια, η αρτηριακή υπέρταση, οι διαταραχές του θυρεοειδούς, παθήσεις των πνευμόνων, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ο σακχαρώδης διαβήτης, η περιφερική αρτηριοπάθεια, η παχυσαρκία και η υπνική άπνοια, ενώ αυξημένος είναι ο κίνδυνος κολπικής μαρμαρυγής στους άνδρες, τους δρομείς μεγάλων αποστάσεων, σε όσους δεν ασκούνται, τους ηλικιωμένους, τους καπνιστές και σε όσους καταναλώνουν αλκοόλ. Κολπική μαρμαρυγή μπορεί να συμβεί και στους νέους και σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να οφείλεται σε κάποιο γονιδιακό αίτιο.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Στην κολπική μαρμαρυγή, οι κόλποι (άνω κοιλότητες της καρδιάς) εμφανίζουν χαώδη ηλεκτρική δραστηριότητα με συνέπεια τον άρρυθμο καρδιακό παλμό, καθώς και απώλεια της φυσιολογικής συσταλτικότητας. Λόγω αυτής της παθολογικής ηλεκτρικής δραστηριότητας, οι ασθενείς μπορεί να παραπονούνται για αίσθημα παλμών και ταχυκαρδία ή για ζάλη και επεισόδια απώλειας συνείδησης (λιποθυμία). Η διαταραγμένη συσταλτικότητα των κόλπων έχει ως συνέπεια τη μειωμένη συνολική μηχανική απόδοση της καρδιάς, η οποία σε κάποιους ασθενείς μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως εύκολη κόπωση και δύσπνοια.

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η κολπική μαρμαρυγή πυροδοτείται από παθολογική ηλεκτρική δραστηριότητα που προέρχεται από τις πνευμονικές φλέβες, οι οποίες αποτελούν τους αγωγούς μέσω των οποίων το οξυγονωμένο αίμα επιστρέφει από τους πνεύμονες στην καρδιά. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να οφείλεται και σε παθολογικούς πυροδότες που βρίσκονται εντός της καρδιάς, οπότε και η αντιμετώπισή της είναι δυσκολότερη.

Πέραν των συμπτωμάτων που προαναφέρθηκαν, ο βασικότερος κίνδυνος που διατρέχουν οι ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή είναι αυτός του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Λόγω της διαταραγμένης μηχανικής των κόλπων, το αίμα λιμνάζει και ενδέχεται να σχηματιστούν θρόμβοι, οι οποίοι μπορεί να μεταναστεύσουν στην κυκλοφορία και να προκαλέσουν εμβολικά φαινόμενα, με σημαντικότερο το ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Άλλες επιπλοκές της κολπικής μαρμαρυγής είναι η καρδιακή ανεπάρκεια, τα εμφράγματα, η άνοια, η κατάθλιψη και ο θάνατος (ο σχετιζόμενος με τις επιπλοκές της κολπικής μαρμαρυγής).

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Σχηματικά, η κολπική μαρμαρυγή ταξινομείται σε προσφάτου ενάρξεως (όταν μιλάμε για πρώτη διάγνωση), παροξυσμική (όταν τα επεισόδια διαρκούν έως 7 ημέρες), εμμένουσα (όταν διαρκεί από 7 ημέρες έως 1 χρόνο), μακράς διάρκειας εμμένουσα (διάρκειας >έτους, αλλά γίνεται προσπάθεια επαναφοράς του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού) και μόνιμη (όταν έχει συναποφασιστεί από το γιατρό και τον ασθενή ότι δεν θα γίνουν άλλες προσπάθειες ανάταξης της κολπικής μαρμαρυγής στο φυσιολογικό ρυθμό).

Όσον αφορά στη θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής, αυτή θα πρέπει να στοχεύει στην άρση των αιτίων, τον έλεγχο των συμπτωμάτων και την πρόληψη των επιπλοκών. Συνεπώς, πρωτευούσης σημασίας είναι η αντιμετώπιση παθήσεων που προδιαθέτουν σε κολπική μαρμαρυγή και η αλλαγή του τρόπου ζωής όσον αφορά σε συνήθειες που αυξάνουν το κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής (κάπνισμα, αλκοόλ, διατροφή, άσκηση).

Για την πρόληψη του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, ενδέχεται (αναλόγως των παραγόντων κινδύνου) να χορηγηθεί στον ασθενή αντιπηκτική αγωγή με σκοπό την πρόληψη σχηματισμού θρόμβων εντός των καρδιακών κοιλοτήτων. Υπάρχουν πολύ αποτελεσματικά νεώτερα αντιπηκτικά που μειώνουν τον κίνδυνο αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων με μικρή αύξηση εντούτοις του κινδύνου αιμορραγιών. Συνολικά όμως αποτελούν την ενδεδειγμένη αγωγή για επιλεγμένους ασθενείς, αφού τα οφέλη ξεπερνούν κατά πολύ τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Όσον αφορά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, αυτή μπορεί να επιτευχθεί είτε φαρμακευτικά είτε επεμβατικά. Εξαρτάται εάν θα επιλέξουμε να επαναφέρουμε την καρδιά σε φυσιολογικό ρυθμό ή θα προσπαθήσουμε απλά να αποφύγουμε την αυξημένη καρδιακή συχνότητα (ταχυκαρδία) αφήνοντας τον ασθενή σε κολπική μαρμαρυγή. Στην πρώτη περίπτωση μπορούμε να χορηγήσουμε αντιαρρυθμικά φάρμακα ή να ανατάξουμε ηλεκτρικά τον ασθενή (καρδιομετατροπή), ενώ στη δεύτερη περίπτωση δίνουμε φάρμακα που ελέγχουν την καρδιακή συχνότητα, αποφεύγοντας τα επεισόδια ταχυκαρδίας.

Υπάρχει όμως και η επεμβατική αντιμετώπιση, η οποία ενδείκνυται σε περιπτώσεις στις οποίες έχουν αποτύχει τα φάρμακα, σε περιπτώσεις που η κολπική μαρμαρυγή επηρεάζει τη συστολική απόδοση της καρδιάς και προκαλεί καρδιακή ανεπάρκεια, αλλά και ως πρώτη θεραπεία, εφόσον αυτή είναι η επιλογή του ασθενούς. Η επεμβατική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής έχει ως στόχο την ηλεκτρική απομόνωση του αριστερού κόλπου από τις πνευμονικές φλέβες, εμποδίζοντας έτσι οποιαδήποτε παθολογική ηλεκτρική δραστηριότητα των πνευμονικών φλεβών να εισέλθει στον αριστερό κόλπο και να πυροδοτήσει κολπική μαρμαρυγή. Αυτή η θεραπεία ενδείκνυται και σε ασθενείς με παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή, αλλά και σε ασθενείς με εμμένουσα κολπική μαρμαρυγή. Η ηλεκτρική απομόνωση μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση καθετήρων κατάλυσης (ablation) ραδιοσυχνότητας, παλλόμενου ηλεκτρικού πεδίου ή κρυοενέργειας που εισέρχονται στην καρδιά μέσω της κυκλοφορίας, χωρίς να απαιτείται τομή στο θώρακα. Τα ποσοστά επιτυχίας κυμαίνονται από 50%-85%, αναλόγως της περίπτωσης και κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί και 2η επέμβαση. Καλύτεροι υποψήφιοι είναι οι ασθενείς που πάσχουν από παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή και ισχύει ο κανόνας “όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα”. Το ποσοστό επιπλοκών είναι περίπου 2% και η επέμβαση κατάλυσης θεωρείται μια ασφαλής επέμβαση όταν διενεργείται από έμπειρους Ηλεκτροφυσιολόγους.

Δημήτριος Κατσάρας

Επιμελητής Καρδιολόγος-Ηλεκτροφυσιολόγος

Heart Rhythm Center, Γενική Κλινική ΙΑΣΩ

Επιστημονικός Υπεύθυνος Καρδιολογικού-Αρρυθμιολογικού Ιατρείου Apex Medical Group