ΣΠΑΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ – Tι μπορώ να κάνω για να «δυναμώσω» τη μνήμη μου

“Ξεχνάω εύκολα”: τι μπορώ να κάνω για να “δυναμώσω” τη μνήμη μου και πότε να ζητήσω βοήθεια;

Αναμφισβήτητα, σε όλους μας, ανεξαρτήτως ηλικίας,  μας έχει συμβεί να ξεχάσουμε που έχουμε βάλει τα κλειδιά, το πορτοφόλι μας, ή το όνομα κάποιου ανθρώπου που έχουμε καιρό να συναντήσουμε. Ωστόσο, οφείλουμε να τονίσουμε ότι η άνοια, η “σιωπηλή πανδημία” όπως έχει χαρακτηριστεί, αποτελεί μία προοδευτικά επιδεινούμενη διαταραχή των νοητικών λειτουργιών συμπεριλαμβανομένης της μνήμης, του προσανατολισμού, της κριτικής σκέψης, της προσοχής – συγκέντρωσης, του λόγου που τυπικά συνοδεύεται από διαταραχές της συμπεριφοράς και του συναισθήματος, με αποτέλεσμα σαφή έκπτωση της λειτουργικότητας ενός ατόμου στην καθημερινότητά του. Τυπικά, ένας ασθενής με άνοια ρωτάει τα ίδια και τα ίδια, δεν θυμάται που έβαλε τα προσωπικά του αντικείμενα, χάνεται σε γνωστά μέρη, δυσκολεύεται στις οικονομικές συναλλαγές του, δυσκολεύεται να χειριστεί συσκευές όπως το τηλέφωνο, το πλυντήριο, η κουζίνα, ενώ συχνά εμφανίζει άρση αναστολών, καχυποψία, επιθετικότητα ή ακόμη και απάθεια και αδιαφορία. Η ήπια γνωστική διαταραχή, περιγράφει την κατάσταση, όπου ναι μεν υπάρχει διαταραχή των νοητικών λειτουργιών, αλλά διατηρείται η λειτουργικότητα του ατόμου, και η οποία είτε θα εξελιχθεί σε άνοια ή θα παραμείνει σε σταθερή κατάσταση είτε θα αναστραφεί πλήρως εάν διαγνωσθεί κάποια αναστρέψιμη αιτία.

Αν λοιπόν, πιστεύετε ό,τι τα προβλήματα μνήμης έχουν αρχίσει να επηρεάζουν τις καθημερινές σας δραστηριότητες, απευθυνθείτε σε Νευρολόγο, ο οποίος θα αξιολογήσει την κατάστασή σας με ειδικά νευροψυχολογικά τεστ, θα στείλει αιματολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις και θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τις δυσκολίες σας με τον κατάλληλο τρόπο. Να τονιστεί ό,τι στο ραντεβού με το γιατρό θα πρέπει να συνοδεύεστε από κάποιο συγγενικό ή φιλικό πρόσωπο, καθώς συχνά οι ασθενείς υποτιμούν ή ακόμη και κρύβουν τα συμπτώματά τους.

Τα πιο συχνά αίτια άνοιας είναι η νόσος Alzheimer και η αγγειακή άνοια, ενώ στα αναστρέψιμα αίτια πρωτοστατούν οι συναισθηματικές διαταραχές (άγχος, κατάθλιψη), ενώ ακολουθούν  ο υποθυρεοειδισμός, η έλλειψη βιταμίνης Β12, η κατάχρηση αλκοόλ, εγκεφαλικές δομικές βλάβες (όγκος, υποσκληρίδιο αιμάτωμα), ο υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης καθώς και λοιμώδη αίτια (HIV λοίμωξη, νευροσύφιλη).

Όταν διαπιστωθεί αναστρέψιμη αιτία άνοιας, η πρώιμη έναρξη θεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ό,τι πλέον και η διάγνωση της νόσου Alzheimer μπορεί να γίνει σε πολύ πρώιμα στάδια, γεγονός το οποίο είναι σημαντικότατο, καθώς μπορεί να ξεκινήσει πρώιμα φαρμακευτική αγωγή για τον έλεγχο των συμπτωμάτων, να γίνει εκπαίδευση- υποστήριξη τόσο του ασθενούς όσο και των συγγενών του καθώς και προγραμματισμός για το μέλλον (οικονομικών, νομικών θεμάτων).

Παράλληλα, τόσο οι ασθενείς με άνοια, με ήπια γνωστική διαταραχή αλλά και όλοι μας ξεχωριστά μπορούμε με κάποιες μικρές αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες να “δυναμώσουμε” τη μνήμη μας και να μειώσουμε τις πιθανότητες να νοσήσουμε από κάποια μορφή άνοιας στο μέλλον. Συγκεκριμένα,  οι απαιτητικές πνευματικές δραστηριότητες κρατούν σε “φόρμα” το μυαλό μας (διάβασμα βιβλίων, σταυρόλεξα, σκάκι, εκμάθηση ξένης γλώσσας- μουσικού οργάνου, κινηματογραφικές ταινίες με υπότιτλους). Επίσης, οι κοινωνικές συναναστροφές, η σωματική άσκηση (ιδίως η αερόβια) και η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής (ελαιόλαδο, τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, φρούτα και λαχανικά) αποτελούν σημαντικά βήματα για τονώσουμε τη μνήμη μας, αλλά και τη διάθεσή μας. Οργανώστε το χώρο στον οποίο ζείτε και εργάζεστε, σημειώστε τις υποχρεώσεις σας, διαλέξτε ένα συγκεκριμένο σημείο όπου θα βάζετε τα κλειδιά και το πορτοφόλι σας και προσπαθήστε να ασχολείστε με ένα πράγμα κάθε φορά ώστε να μένετε συγκεντρωμένοι. Ζητήστε ιατρική βοήθεια και ακολουθείστε πιστά τις οδηγίες των γιατρών σας όταν έχετε χρόνια νοσήματα, όπως συναισθηματικές διαταραχές καθώς και αγγειακούς παράγοντες κινδύνου (αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, δυσλιπιδαιμία).

Συμπερασματικά, όποιος αναφέρει ότι ξεχνάει δε σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι έχει άνοια ή ήπια γνωστική διαταραχή. Μόνο η εκτίμηση από Νευρολόγο μπορεί να οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με  τις αναφερόμενες νοητικές δυσκολίες του ασθενούς. Ο Νευρολόγος θα πραγματοποιήσει εξειδικευμένα νοητικά τεστ, θα ζητήσει περαιτέρω εξετάσεις, θα θέσει τη διάγνωση της υποκείμενης αιτίας της άνοιας ή της ήπιας γνωστικής διαταραχής και θα ξεκινήσει εγκαίρως την ανάλογη θεραπεία. Παράλληλα, η υιοθέτηση “υγιεινών” συνηθειών ζωής μπορεί να δυναμώσει τη μνήμη μας και να μειώσει τις πιθανότητες εμφάνισης άνοιας ή ήπιας γνωστικής διαταραχής στο μέλλον.

ΣΠΑΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ – ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ MD, M.Sc., PhDc Στρατιωτικός Ιατρός
Νευρολόγος και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Νευρολογικού τμήματος του Πολυϊατρείου DOCTORHALL.
Επιμελήτρια της Νευρολογικής Κλινικής του 251 ΓΝΑ.
Επιστημονική συνεργάτης του Ειδικού Ιατρείου Κεφαλαλγίας της Ά Πανεπιστημιακής Νευρολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ.
Ειδικός Συνεργάτης Νευρολόγος στο “ΙΑΣΩ ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ”.