Θυμός στην καθημερινότητα

‘ Ο καθένας μπορεί εύκολα να θυμώσει. Μα να θυμώσει κανείς τότε που πρέπει, στο βαθμό που είναι σωστό, στον κατάλληλο χρόνο, για ένα δίκαιο ζήτημα, και με το σωστό τρόπο, δεν είναι στο χέρι του καθενός κι ούτε είναι εύκολο πράγμα. ’
Αριστοτέλης

Βρισκόμαστε σε μια εποχή, όπου είναι εύκολο να παρατηρήσουμε την επιθετικότητα μέσα στην καθημερινότητα μας. Οι καθημερινές δυσκολίες, οι οικονομικές δυσχέρειες, οι αφόρητες πιέσεις, οι ανικανοποίητες ανάγκες και η μη ψυχική ανθεκτικότητα, η επιθετικότητα των άλλων και ταυτόχρονα, η ελλιπής ενσυναίσθηση από τους γύρω μας, έχουν ως αποτέλεσμα τα νεύρα, τον θυμό και τα ξεσπάσματα, στον εαυτό ή/και στους άλλους, σε λάθος ανθρώπους, που οδηγούν σε μη υγιείς καταστάσεις. Προκαλούνται προβλήματα ψυχικά, σωματικά, συναισθηματικά και κοινωνικά. Επηρεάζεται η ποιότητα ζωής μας. Ο θυμός ορίζεται ως ένα συναίσθημα φυσιολογικό, μα αρνητικό. Το άτομο που βιώνει θυμό, έχει εσωτερική ένταση (καθώς νιώθει μοναξιά, αδικία, μη κατανόηση ίσως και απειλή, άγχος, φόβο, θλίψη, απόγνωση κα), σωματικά συμπτώματα και συμπεριφορικές εκρήξεις. Τα άτομα που είναι αποδέκτες θυμού, συνήθως μπαίνουν στην επιθετικότητα του άλλου και έτσι προκαλούνται συγκρούσεις ή αποδέχονται παθητικά την ένταση και υποφέρουν σιωπηλά.

Ποτέ άλλοτε η ανάγκη για μείωση της επιθετικότητας δεν υπήρξε τόσο εμφανής. Τι μπορούμε να κάνουμε ;
Η διαχείριση θυμού βασίζεται στην αλλαγή του τρόπου σκέψης μας. Πιο συγκεκριμένα,

• Παρατηρούμε τι μας προκαλεί θυμό, ποια συμπεριφορά, ποιο πρόσωπο ή/και ποια συνθήκη και αναρωτιόμαστε “γιατί”, φτιάχνοντας υποθέσεις. Άραγε, ‘Ποια είναι η πραγματική πηγή του θυμού μας;’, ‘Μήπως προσπαθούμε υπερβολικά να έχουμε τον έλεγχο των καταστάσεων’, ‘Νιώθουμε αποδεκτοί από τους γύρω μας;’, ‘Μήπως έχουμε υψηλές προσδοκίες από μας ή τους άλλους;’, ‘Μήπως έχουμε θυμό για κάτι πιο βαθύ, όπως όταν βρισκόμαστε σε ανισότιμες σχέσεις ή θεωρούμε πράγματα αυτονόητα;’, κοκ, και τις “δουλεύουμε”.
• Προσπαθούμε να συγχωρέσουμε, να ερμηνεύσουμε την συμπεριφορά κάποιου προσώπου που μας προκαλεί θυμό. Πολλές φορές είμαστε θυμωμένοι για καιρό γιατί δεν έχουμε καταφέρει να συγχωρέσουμε κάποιον. Έτσι, με την πρώτη ευκαιρία πυροδοτείται επιθετικότητα διαμέσου του θυμού μας από ερεθίσματα ελάσσονας σημασίας.
• Αποφεύγουμε την επιθετικότητα του άλλου. Όταν εντοπίζουμε επιθετικότητα σε έναν άνθρωπο και την αναγνωρίζουμε, επιλέγουμε να μην την εισπράττουμε. Διαφορετικά, οδηγούμαστε σε φαύλους κύκλους.
• Βελτιώνουμε την επικοινωνία μας. Υπάρχουν φορές που αισθανόμαστε αδικία και το εκφράζουμε με λάθος τρόπο γιατί μας έχει καταβάλει το συναίσθημα. Ο συνομιλητής μας παίρνει λάθος μήνυμα και οδηγούμαστε στη σύγκρουση. Μαθαίνουμε δεξιότητες διεκδικητικότητας και τεχνικές σωστής επικοινωνίας.
• Εργαζόμαστε πάνω στα όρια που θέτουμε στον εαυτό και τους άλλους. Έτσι μειώνουμε την επιθετικότητα που βιώνουμε αλλά και που εισπράττουμε.
• Εκφράζουμε τα συναισθήματά μας με υγιή τρόπο. Εκφράζουμε τα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας για να γνωρίζει ο άλλος άνθρωπος τι θέλουμε και τι μας ενοχλεί, με στόχο την βελτίωση των καταστάσεων.
• Ικανοποιούμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας. Όσο πιο ευχαριστημένοι νιώθουμε, τόσο πιο λίγο θα θυμώνουμε. Και τις διαχωρίζουμε: άλλο ανάγκη, άλλο επιθυμία. Η ματαίωση μιας επιθυμίας μας ενοχλεί λιγότερο.
• Κινούμαστε προς την κατεύθυνση να εξαφανίσουμε τον θυμό. Δεν τον καταπίνουμε, δεν επιτιθέμεθα στους άλλους.
• Μειώνουμε το στρες της καθημερινότητας. Το άγχος οδηγεί στον θυμό. Μειώνοντας το, οι πιθανότητες να έχουμε εκρήξεις θυμού υποπολλαπλασιάζονται.
• Ασκούμαστε: περπάτημα, yoga, jogging… η άσκηση μειώνει τα αρνητικά συναισθήματα.
• Εντοπίζουμε τα προειδοποιητικά σημάδια. Τη στιγμή που αισθανόμαστε να χάνουμε τον έλεγχο του θυμού μας, σταματάμε την συζήτηση. Κάνουμε μια παύση. Και πρέπει να το σεβαστούν όλα τα μέλη της συνομιλίας.
• Παίρνουμε τον έλεγχο την ώρα της κρίσης. Ένα από τα δυσκολότερα σημεία του χειρισμού του θυμού είναι η ώρα της έκρηξης, της “συναισθηματικής απαγωγής”. Δουλεύουμε τεχνικές όπως αυτή της παύσης, την τεχνική του timeout ή την μέθοδο των 10 δευτερολέπτων, των αναπνοών και της απόσπασης προσοχής και επικεντρώνουμε τη σκέψη μας σε ένα λειτουργικό πλαίσιο. Παίρνουμε τον έλεγχο.
• Επιλέγουμε να ζούμε χωρίς επιθετικότητα. Άλλο θυμός κι άλλο επιθετικότητα. Ο θυμός είναι φυσιολογικό ανθρώπινο συναίσθημα.. Αν δούμε ότι δυσκολευόμαστε να τον διαχειριστούμε, απευθυνόμαστε σε ειδικό ψυχικής υγείας.

Μέσα από την ψυχοθεραπεία, αναγνωρίζουμε τα αίτια που μας οδηγούν σε μια επιθετική συμπεριφορά, για να μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε και να τα αναδομήσουμε. Μαθαίνουμε τεχνικές διαχείρισης του θυμού μας στο εδώ και τώρα και αυτοβελτιωνόμαστε. Καλλιεργούμε νέους τρόπους επικοινωνίας, χωρίς επιθετικότητα.

Τα συναισθήματα μας επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και αλληλεπιδρούμε.
Δεν θα ζούμε χωρίς θυμό, θα ζούμε χωρίς επιθετικότητα.
Βελτιώνουμε τις σχέσεις μας, αισθανόμαστε καλύτερα και διαμορφώνουμε μια καθημερινότητα στην οποία χαιρόμαστε που ζούμε μέσα κι όχι απλά επιβιώνουμε.. απολαμβάνουμε την κάθε μέρα μας.

Νικολέττα Πούλιου M.Sc.
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια,
Μέλος Πανελλήνιου Ψυχολογικού Συλλόγου, Με εξειδίκευση στις Αγχώδεις Διαταραχές.
Απόφοιτος Παντείου Πανεπιστημίου, ΕΚΠΑ και Εκπαιδευόμενη στην Ιατρική Σχολή Αθηνών.
Επιστημονικός Συνεργάτης σε νοσοκομεία και δομές ψυχικής υγείας.