Ανδρέας Σ. Καλογερόπουλος – Υπέρυθρη φασματοσκοπία και ενδοαγγειακό υπερηχογράφημα

Η πιο σύγχρονη μορφή ενδοαγγειακής απεικόνισης για την διάγνωση στεφανιαίων αθηρωματικών πλακών υψηλού κινδύνου

Η στεφανιαία νόσος συνίσταται στη δημιουργία αθηρωματικών πλακών εντός του τοιχώματος των αγγείων και αποτελεί την συχνότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Σύμφωνα με στοιχεία του παγκόσμιου οργανισμού υγείας (WHO) 17.9 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως πεθαίνουν από οξέα καρδιαγγειακά συμβάματα. Η βασική αιτία δημιουργίας των αθηρωματικών πλακών είναι η συσσώρευση λιπιδίων και φλεγμονωδών κυττάρων μέσα στα τοιχώματα των αρτηριών. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν οι “ευάλωτες πλάκες”, που χαρακτηρίζονται από μεγάλο λιπώδη πυρήνα, λεπτή ινώδη κάψα και αυξημένη φλεγμονή. Αυτές οι πλάκες δύναται να ραγούν, οδηγώντας σε θρόμβωση και πρόκληση οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου. Συνεπώς, ο εντοπισμός των ευάλωτων πλακών είναι σημαντικός προκείμενου να ληφθούν μέτρα πρόληψης όπως η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής ή και η παρέμβαση με την τοποθέτηση stent.

Οι παραδοσιακές τεχνικές απεικόνισης, όπως η  στεφανιογραφία, παρέχουν πληροφορίες μόνο για το βαθμό της ενδοαυλικής στένωσης των αγγείων, χωρίς να είναι δυνατός ο ακριβής προσδιορισμός της σύστασης των πλακών – μια σημαντική πτυχή για την αξιολόγηση της πιθανότητας ρήξης τους και πρόκλησης εμφράγματος.

Η εγγύς υπέρυθρη φασματοσκοπία (NIRS/IVUS) αποτελεί μία καινοτόμο τεχνική με την οποία δύναται ο ακριβής χαρακτηρισμός της σύστασης της αθηρωματικής πλάκας με προσδιορισμό του φορτίου λίπους μιας πλάκας και άρα του κινδύνου ρήξης της και πρόκλησης εμφράγματος

Τεχνική εφαρμογή

Η ανίχνευση πλάκας με βάση το NIRS πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας έναν ενδοστεφανιαίο καθετήρα, ο οποίος φέρει οπτική ίνα. Αυτός ο καθετήρας εισάγεται στις στεφανιαίες αρτηρίες ενός ασθενούς κατά τη διάρκεια μιας διαδικασίας καρδιακού καθετηριασμού. Το NIRS εκπέμπει εγγύς υπέρυθρο φως μέσω των οπτικών ινών του καθετήρα. Το ανακλώμενο φως  συλλαμβάνεται και αναλύεται μεταφέροντας πληροφορίες σχετικά με τη σύνθεση του τοιχώματος του αγγείου

Τα δεδομένα που παράγονται από το σύστημα NIRS παρουσιάζονται ως χημειόγραμμα (chemogram) – ένας οπτικός χάρτης που τοποθετείται πάνω στο ενδοαγγειακό υπερηχογράφημα (IVUS) (εικόνα). Αυτό επιτρέπει να γίνει συσχέτιση της παρουσίας λιπώδους πυρήνα με την ανατομική δομή της πλάκας, ενώ η ποσοτική εκτίμηση του λιπώδους πυρήνα με τη μέτρηση του  δείκτη φορτίου λιπώδους πυρήνα (Lipid Core Burden Index – LCBI). To εύρος τιμών κυμαίνεται μεταξύ 0 και 100 με τιμές > 300 να θεωρούνται υψηλές και να αντιστοιχούν σε αθηρωματικές πλάκες υψηλού κινδύνου.

Ενδοαγγειακή απεικόνιση ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας με τη χρήση καθετήρα NIRS/IVUS. Με κίτρινο χρώμα απεικονίζονται οι αθηρωματικές πλάκες με υψηλό φορτίο λιπώδους πυρήνα και άρα με υψηλό κίνδυνο πρόκλησης εμφράγματος

Κλινικές επιπτώσεις

Η τρέχουσα έρευνα δείχνει πολλά υποσχόμενες εφαρμογές για το NIRS στο κλινικό περιβάλλον:

Εντοπισμός ασθενών υψηλού κινδύνου: Το NIRS μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό ασθενών με ευάλωτες πλάκες, ακόμη και εκείνων χωρίς σημαντική στένωση. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο στοχευμένες προληπτικές θεραπείες.

Καθοδηγητικές παρεμβάσεις: Το NIRS έχει τη δυνατότητα να καθοδηγήσει την τοποθέτηση στεντ κατά τη διάρκεια της αγγειοπλαστικής, συμβάλλοντας στη διασφάλιση της βέλτιστης κάλυψης των πλούσιων σε λιπίδια πλακών.

Αξιολόγηση μετά την παρέμβαση: Το NIRS μπορεί να εκτιμήσει τη σύνθεση της πλάκας μετά από αγγειοπλαστική, αξιολογώντας την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

Συμπερασματικά, η υπέρυθρη φασματοσκοπία, ιδιαίτερα το NIRS, παρουσιάζει μια ισχυρή τεχνολογία για την ταυτοποίηση των ευάλωτων πλακών. Ο εξελισσόμενος ρόλος του έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει τη διαστρωμάτωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, να καθοδηγήσει τις παρεμβάσεις και να ενισχύσει τις στρατηγικές πρόληψης για καρδιαγγειακές παθήσεις.

Ανδρέας Σ. Καλογερόπουλος MD, PhD, FRCP (UK), FESC
Επεμβατικός Καρδιολόγος
Αναπληρωτής Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ενηλίκων, Νοσοκομείο Μητέρα