Ιβανίδου Σοφία – Κλιμακτήριος και Εμμηνόπαυση

Τι είναι η εμμηνόπαυση;

Είναι ένας φυσιολογικός σταθμός στη ζωή κάθε γυναίκας, χαρακτηριζόμενη από απουσία έμμηνο ρύσεως για 12 συνεχόμενους μήνες.

Αυτό προκύπτει όταν οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν οιστρογόνα, μια ορμόνη που βοηθά στον έλεγχο του εμμηνορρησιακού κύκλου. Οι κύκλοι στην αρχή είναι μικρότεροι, κατόπιν αραιότεροι μέχρι να σταματήσουν εντελώς. Χαρακτηριστική είναι και η αλλαγή των συναισθημάτων, η αδυναμία συγκέντρωσης και η έλλειψη ενεργητικότητας που μπορεί να συνοδεύονται από εύκολη κόπωση.

Η εμμηνόπαυση σηματοδοτεί το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας.

Τι εννοούμε ηλικία εμμηνόπαυσης;

Με τον όρο ηλικία εμμηνόπαυσης ορίζουμε την ηλικία της τελευταίας έμμηνο ρύσεως. Το 95 % των γυναικών θα μπουν στην εμμηνόπαυση στην ηλικία των 45-55 ετών.

Η μέση ηλικία της εμμηνόπαυσης είναι τα 51 έτη.

Τι είναι η κλιμακτήριος και ποια είναι τα συμπτώματα;

Περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριος είναι το διάστημα προ εμμηνόπαυσης, κατά το οποίο γίνεται εμφανής η ανεπάρκεια των ωοθηκών και κρατάει περίπου 4 έτη.

Ένα κοινό σημάδι της κλιμακτηρίου είναι μια αλλαγή στον εμμηνορρησιακό κύκλο. Οι κύκλοι μπορεί να γίνουν μεγαλύτεροι από το συνηθισμένο ή να γίνουν πιο σύντομοι.

Η ποσότητα της ροής μπορεί να γίνει ελαφρύτερη ή βαρύτερη. Αν και οι αλλαγές αυτές είναι φυσιολογικές κατά την περίοδο του κλιμακτηρίου, θα πρέπει οι γυναίκες να επισκεφτούν τον γυναικολόγο. Το 80% των γυναικών θα είναι εμμηνοπαυσιακές στην ηλικία των 54 ετών.

Πού οφείλεται η εμμηνόπαυση;

Η γυναίκα γεννιέται με συγκεκριμένο αριθμό ωοθυλακίων τα οποία υφίστανται ατρησία και μειώνονται σταδιακά. Υπάρχει διπλασιασμός του ρυθμού ατρησίας μετά την ηλικία των 37 ετών και η εμμηνόπαυση επέρχεται όταν παραμένουν περίπου 1000 ωοθυλάκια ανά ωοθήκη.

Υπάρχει σταδιακή αύξηση FSH, με μεγαλύτερη και ταχύτερη διέγερση των ωοθηλακίων, δηλαδή μικρότεροι κύκλοι, μπορεί και αιμορραγίες, μείωση των ωοθηλακίων, πτώση οιστραδιόλης και συνέπειες λόγω υποοιστρογοναιμίας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης

• Εξάψεις :

είναι μια ξαφνική αίσθηση θερμότητας στο πάνω μέρος του σώματος και στο πρόσωπο. Ένα hot flash μπορεί να διαρκέσει από μερικά δευτερόλεπτα έως αρκετά λεπτά.

• Προβλήματα ύπνου.
• Αλλαγές του κόλπου και του ουροποιητικού συστήματος.

Γιατί μας ενδιαφέρει η εμμηνόπαυση;

Οι γυναίκες στα περισσότερα κράτη του Δυτικού κόσμου έχουν προσδόκιμο επιβίωσης τα 80 έτη.

Υπό αυτή την έννοια και έχοντας στο μυαλό μας πως η εμμηνόπαυση ξεκινά στα πενήντα έτη περίπου, άρα μια γυναίκα θα ζήσει κατά το 1/3 της ζωής της ως εμμηνοπαυσιακή. Συνεπώς το 20% του πληθυσμού των γυναικών είναι στην εμμηνόπαυση.

Πρώιμη εμμηνόπαυση και πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια

Πρώιμη Εμμηνόπαυση είναι η εμμηνόπαυση σε ηλικίες 40 – 45 ετών όπου οι γυναίκες σε αυτήν ηλικιακή ομάδα θα υποστούν τις συνέπειες της εμμηνόπαυσης εντονότερα και νωρίτερα.

Η Πρόωρη Ωοθηκική Ανεπάρκεια είναι η ‘Εμμηνόπαυση’ σε ηλικίες κάτω των 40 ετών που αφορούν μια παθολογική οντότητα και χρήζει διερεύνησης ως προς την αιτιολογία της.

Ποια είναι τα οφέλη της θεραπείας των εξάψεων και τι είναι η ορμονοθεραπεία;

Η συστηματική θεραπεία με οιστρογόνα (με ή χωρίς προγεστερόνη) έχει αποδειχθεί ότι είναι η καλύτερη θεραπεία για την ανακούφιση από εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις αλλά και την ανακούφιση από την ξηρότητα του κόλπου.

Τα οιστρογόνα προστατεύουν από την απώλεια οστικής μάζας που συμβαίνει στην εμμηνόπαυση και συμβάλλουν στην πρόληψη καταγμάτων ισχίου και σπονδυλικής στήλης.

Μπορούν όλες οι γυναίκες να πάρουν ορμονική θεραπεία;

Η συστηματική ορμονική θεραπεία αντενδείκνυται σε γυναίκες που έχουν:

• ατομικό ιστορικό καρκίνου μαστού και ενδομητρίου
• Ιστορικό εμφράγματος
• θρομβοεμβολικού επεισοδίου
• Ενεργός ηπατική νόσος
• Αδιάγνωστη κολπική αιμόρροια.

Μπορούν τα βότανα και τα φυτοοιστρογόνα να βοηθήσουν στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;

Τα βότανα που έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης περιλαμβάνουν το μαύρο cohosh και τα κινέζικα φυτικά φάρμακα.

Μόνο μερικές από αυτές τις ουσίες έχουν μελετηθεί ως προς την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα.

Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το προϊόν περιέχει αποτελεσματικές δόσεις της ουσίας. Εάν παίρνετε ένα από αυτά τα προϊόντα, φροντίστε να ενημερώσετε τον γυναικολόγο σας.

Τι είναι τα φυτοοιστρογόνα;

Όταν υπάρχουν αντενδείξεις στη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, τότε πολλές μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες μπορούν να χρησιμοποιούν φυτοοιστρογόνα στα συμπληρώματα διατροφής ως μια ασφαλέστερη εναλλακτική από την ορμονική θεραπεία.

Τα φυτοοιστρογόνα είναι ουσίες που παράγονται από τα φυτά. Κάποιες μελέτες που αξιολόγησαν την επίδραση των σκευασμάτων που περιέχουν φυτοοιστρόγονα, παρουσίασαν κάποια οφέλη στη μείωση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.

Συμπεράσματα

Τα προβλήματα της κλιμακτηρίου και εμμηνόπαυσης αφορούν μεγάλη μάζα του γυναικείου πληθυσμού.

Πρέπει να γίνει σωστή ενημέρωση για τις συνέπειες της κλιμακτηρίου-εμμηνόπαυσης, όπως είναι οι αγγειοκινητικές διαταραχές, το Ουρογεννητικό Σύνδρομο Εμμηνόπαυσης και η οστεοπόρωση.

Να γίνει σύσταση για αλλαγή στον τρόπο ζωής, αλλαγή στη διατροφή και θεραπεία  της ορμονικής υποκατάστασης για την αντιμετώπιση των συνεπειών, όταν δεν υπάρχουν αντενδείξεις.

Οι γυναίκες σε αυτήν την πληθυσμιακή ομάδα πρέπει τακτικά να επισκέπτονται τον γυναικολόγο, για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κλιμακτηρίου-εμμηνόπαυσης έγκαιρα.

Ιβανίδου Σοφία MD, MSc, IFEPAG

Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος
Εξειδίκευση στην Παιδική – Εφηβική Γυναικολογία
Επιστημονικός συνεργάτης Νοσοκ. “Αλεξάνδρα” Τμήμα Κλιμακτηρίου Εμμηνόπαυσης