Διατροφή και θυρεοειδής αδένας – Άννα Γαρίδου Ιατρός Ενδοκρινολόγος

Οι ασθενείς, που πάσχουν από κάποια θυρεοειδική νόσο συχνά ρωτούν: Ποιες διατροφικές αλλαγές να κάνουν; Ποια συμπληρώματα διατροφής να πάρουν; Τι πρέπει να αποφεύγουν;

Οι ενδοκρινολόγοι μπορεί επίσης να διερωτώνται πώς μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού, να μειώσουν τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα  και ποια ποσότητα από ένα συγκεκριμένο τρόφιμο ή συμπλήρωμα θεωρείται υπερβολική για τον θυρεοειδή.

Έτσι λοιπόν θα αναφερθώ σε διατροφικά ζητήματα που σχετίζονται με τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα.

Ιωδιούχα

Για την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών απαιτείται ιώδιο. Ανεπάρκεια ιωδίου μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει έναν υποθυρεοειδισμό.

Συνιστάται πρόσληψη 150 μg ιωδίου καθημερινά για τους ενήλικες, ενώ για τις εγκύους και τις θηλάζουσες 220 μg και 290 μg αντιστοίχως.

Όπου η διατροφική πρόσληψη ιωδίου είναι χαμηλή (έδαφος χαμηλής περιεκτικότητος σε ιώδιο) συνιστάται διατροφικό συμπλήρωμα 150 μg ημερησίως, ιδίως σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.

Χρειάζεται προσοχή γιατί κάποια διατροφικά συμπληρώματα περιέχουν έως εκατό φορές περισσότερη από τη συνιστώμενη δοσολογία σε ένα μόνο δισκίο, προκαλώντας έτσι (παροδικό) υποθυρεοειδισμό ή υπερθυρεοειδισμό, ή και αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα.

Βρογχοκηλογόνα

«Βρογχοκηλογόνες» είναι ουσίες, που αυξάνουν το μέγεθος του θυρεοειδούς (βρογχοκήλη) μειώνοντας το διαθέσιμο ιώδιο, ή αναστέλλοντας ουσίες απαραίτητες στη φυσιολογική θυρεοειδική παραγωγή.

Σ’ αυτές περιλαμβάνονται:

Ανθοκραμβοειδή λαχανικά, όπως μπρόκολο, λάχανο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών, γογγύλια, kale (λαχανίδα), collard greens (πράσινα λάχανα) και bok choy (κινέζικο λάχανο).

Αυτά είναι πλούσια σε γλυκοσινόλες, που παρεμβαίνουν στη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών.

Υπερβολική κατανάλωση σε χρόνια βάση μπορεί να οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό ή/και βρογχοκήλη, αλλά αυτό παρατηρήθηκε μόνο σε ακραίες περιπτώσεις.

Βάσει μελετών συνάγεται ότι δεν χρειάζεται να αποφεύγει κανείς αυτά τα υγιεινά τρόφιμα.

Σόγια

Τα προϊόντα σόγιας περιέχουν ισοφλαβόνες, που αναστέλλουν την θυρεοειδική υπεροξειδάση που συμμετέχει στη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών. Έτσι η κατανάλωση σόγιας μπορεί να αποτελεί κίνδυνο για υποθυρεοειδισμό.

Ωστόσο δεν υπάρχει αντένδειξη για χρήση σόγιας από τα υποθυρεοειδικά άτομα, αλλά απλά μπορεί να χρειαστούν λίγο μεγαλύτερη δόση θυροξίνης.

Ιχνοστοιχεία

Σελήνιο

Είναι σημαντικό για τον μεταβολισμό των θυρεοειδικών ορμονών.

Χαμηλά επίπεδα σεληνίου έχουν συσχετισθεί με αυξημένη εμφάνιση βρογχοκήλης και όζων. Τα περισσότερα δεδομένα αφορούν την αυτοάνοση θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια, όπου τα συμπληρώματα σεληνίου φαίνεται ότι έχουν ευεργετικά αποτελέσματα.

Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη σεληνίου είναι 55 μg. Σε θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια συνιστώνται 200 μg καθημερινά για τουλάχιστον 6 μήνες.

Ψευδάργυρος, Χαλκός, Μαγνήσιο

Ο ρόλος τους στη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών και τον μεταβολισμό είναι ασαφής. Ωστόσο η έλλειψή τους έχει συσχετισθεί με εμφάνιση καρκίνου του θυρεοειδούς.

Φθόριο

Βρίσκεται στο περιβάλλον, σε κάποια τρόφιμα ή το προσλαμβάνουμε από οδοντόπαστες για πρόληψη τερηδόνας.

Αυξημένη τιμή φθορίου στο αίμα συσχετίζεται με υποθυρεοειδισμό σε ζώα. Δεν είναι γνωστό το όριο πρόσληψης φθοριούχων πάνω από το οποίο επηρεάζεται αρνητικά η υγεία του θυρεοειδούς στον ανθρωπο.

Γλουτένη και θυρεοειδής

Επειδή είναι πολύ δημοφιλείς διατροφικές παρεμβάσεις όπως δίαιτες ελεύθερες γλουτένης ή χωρίς ζάχαρη καθώς και λήψη προβιοτικών, καλό είναι να δούμε τα επιστημονικά δεδομένα.

Δίαιτες χωρίς γλουτένη (gluten free diets)

Η δυσανεξία στη γλουτένη (ή κοιλιοκάκη) είναι αυτοάνοσο νόσημα του πεπτικού, όπως αυτοάνοσο νόσημα είναι και η θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Έχει παρατηρηθεί ότι ασθενείς με κοιλιοκάκη έχουν τριπλάσια πιθανότητα να αναπτύξουν και αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα.

Γενικά, ο μηχανισμός που προκαλεί ένα αυτοάνοσο νόσημα μπορεί να προκαλέσει και ένα δεύτερο χωρίς η ύπαρξη του ενός να επηρεάζει το άλλο.

Έτσι γεννώνται τα ερωτήματα:

– Πώς επιδρά η δίαιτα χωρίς γλουτένη στην αυτοανοσία του θυρεοειδή;

– Αν αποφύγουν τη γλουτένη ασθενείς με κοιλιοκάκη μειώνεται η πιθανότητα να αναπτύξουν θυρεοειδίτιδα Hashimoto;

Μια μεγάλη μελέτη έδειξε ότι αποχή ενός έτους από γλουτένη σε ασθενείς με κοιλιοκάκη δεν άλλαξε ούτε τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών, ούτε τα αντισώματα, ούτε τα υπερηχογραφικά ευρήματα.

Επιπλέον δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η αποφυγή γλουτένης σε άτομα χωρίς κοιλιοκάκη αποφέρει κάποιο όφελος στη λειτουργία του θυρεοειδή και στην υγεία τους γενικότερα.

Προσωπικά όμως πιστεύω ότι μη τρώγοντας γλουτένη εξαιρούμε πολλά θερμιδογόνα τρόφιμα και τα αντικαθιστούμε με άλλα όπως όσπρια, κινόα κλπ, που έχουν πολλά προστατευτικά για τον θυρεοειδή ιχνοστοιχεία.

Άλλες διαιτητικές συνήθειες  

Ούτε η δίαιτα χωρίς ζάχαρη, ούτε η χρήση προβιοτικών φαίνεται να επηρεάζει τον θυρεοειδή.

Είναι όμως ενδιαφέρον ότι οι ασθενείς με Hashimoto τείνουν να τρώνε περισσότερο ζωικό λίπος και κατεργασμένο κρέας (αλλαντικά), ενώ αυτοί που δεν ανέπτυξαν Hashimoto τρώνε περισσότερο κόκκινο κρέας, δημητριακά ολικής άλεσης και φυτικά έλαια.

Ο καφές, το τσάϊ και το αλκοόλ δεν επηρεάζουν τον θυρεοειδή, αλλά δυσχεραίνουν την απορρόφηση θυροξίνης για τα άτομα που λαμβάνουν θεραπεία για υποθυρεοειδισμό.

Συμπεράσματα

Η σχέση της διατροφής με τις θυρεοειδοπάθειες είναι ιδιαίτερα περίπλοκη και θα πρέπει να συζητείται με τον ενδοκρινολόγο ανάλογα με τη συγκεκριμένη πάθηση.

Συστάσεις βάσει ισχυρών δεδομένων είναι:

Α) Συνιστώνται 150 μg ιωδιούχων ημερησίως σε άτομα που δεν σιτίζονται επαρκώς, στις εγκυμονούσες και στις θηλάζουσες.

Β) Μην αποφεύγετε μπρόκολο, λάχανο, κουνουπίδι ή σόγια, αν τα καταναλώνετε σε λογική συχνότητα και ποσότητα.

Γ) Στη θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια το σελήνιο έχει ευρεργετικά αποτελέσματα.

Δ) Άλλες διατροφικές τάσεις και μέθοδοι (δίαιτα χωρίς γλουτένη κλπ), δεν προσφέρουν κάτι στον θυρεοειδή.

Άννα Γαρίδου Ιατρός Ενδοκρινολόγος

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών