Δημήτρης Λαπατσάνης – 10 ΜΥΘΟΙ & ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

1 ΜΥΘΟΣ Η παχυσαρκία αποτελεί προσωπική επιλογή, ή είναι αποτέλεσμα μειωμένης αυτοεκτίμησης και αδιαφορίας του ατόμου για την εμφάνιση και την υγεία του.

ΑΛΗΘΕΙΑ Η παχυσαρκία είναι χρόνια, υποτροπιάζουσα, και προοδευτική νόσος, στην εκδήλωση της οποίας συμβάλλουν γενετικοί, περιβαλλοντικοί, και συμπεριφοριακοί παράγοντες.  Η παχυσαρκία έχει αναγνωριστεί ως νόσος εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία (2013) από την Αμερικανική Ιατρική Ένωση, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, και άλλους διεθνείς υγειονομικούς οργανισμούς.  Με τη σειρά της, συνδέεται με πληθώρα άλλων προβλημάτων υγείας, μεταξύ των οποίων η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η δυσλιπιδαιμία, η υπνική άπνοια και το σύνδρομο υποαερισμού, καθώς επίσης και με μυοσκελετικούς πόνους, καρδιαγγειακά προβλήματα, αλλά και τουλάχιστον 13 είδη καρκίνου.

2 ΜΥΘΟΣ Η αύξηση του σωματικού βάρους οφείλεται στο ότι προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που καταναλώνουμε.  Επομένως, ελαττώνοντας τις προσλαμβανόμενες θερμίδες, μπορούμε εύκολα να χάσουμε βάρος.

ΑΛΗΘΕΙΑ Η απορρόφηση και η αποθήκευση θερμίδων επηρεάζεται από την ανατομία και τη φυσιολογία του εντέρου, καθώς και από το μικροβίωμα, δηλαδή μικροοργανισμούς που ζουν συμβιωτικά στο σώμα μας και επιτελούν διάφορες λειτουργίες.  Είναι πρακτικά αδύνατος ο υπολογισμός της κατανάλωσης θερμίδων βάσει της πρόσληψης, γεγονός που δυσχεραίνει επίσης την απώλεια βάρους.

3 ΜΥΘΟΣ Η άσκηση αποτελεί τον καλύτερο τρόπο απώλειας βάρους.

ΑΛΗΘΕΙΑ Η άσκηση έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία, καθώς “ενεργοποιεί” το μεταβολισμό, αυξάνει τη μυϊκή μάζα, και συμβάλλει στη βελτίωση της καρδιαγγειακής λειτουργίας και της ευεξίας.  Επομένως, η άσκηση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του υγιεινού τρόπου ζωής. Ωστόσο, η άσκηση αυξάνει την όρεξη και κατά συνέπεια τείνει να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους. Επομένως, η άσκηση από μόνη της δεν αρκεί για να οδηγήσει σε απώλεια βάρους.

4 ΜΥΘΟΣ Η δίαιτα αποτελεί τον καλύτερο τρόπο απώλειας βάρους.

ΑΛΗΘΕΙΑ Η σωστή διατροφή, η οποία είναι απαραίτητο μέρος ενός υγιούς τρόπου ζωής, δεν είναι ταυτόσημη έννοια με τη δίαιτα.  Οι δίαιτες στοχεύουν στον περιορισμό της πρόσληψης θερμίδων.  Αυτό οδηγεί σε επιβράδυνση του μεταβολισμού και σε αύξηση των επιπέδων γκρελίνης, μίας ορμόνης που αυξάνει την όρεξη.  Επομένως, η δίαιτα από μόνη της δεν αρκεί για να οδηγήσει σε απώλεια βάρους.

5 ΜΥΘΟΣ Τα χειρουργεία παχυσαρκίας είναι επικίνδυνα.

ΑΛΗΘΕΙΑ Τα χειρουργεία παχυσαρκίας (ή η μεταβολική και βαριατρική χειρουργική, όπως είναι ο ενδεδειγμένος όρος) είναι ασφαλή.  Για την ακρίβεια, είναι πιο ασφαλή ακόμα και από άλλες συνήθεις επεμβάσεις, όπως η χολοκυστεκτομή, η αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης, ή η αφαίρεση του παχέος εντέρου.  Επιπλεόν, όλες οι βαριατρικές επεμβάσεις διενεργούνται αυστηρά με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο (λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά), γεγονός που ελαχιστοποιεί το χειρουργικό τραύμα, το μετεγχειρητικό πόνο, και τη διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο.

6 ΜΥΘΟΣ Η βαριατρική χειρουργική αποτελεί αισθητική παρέμβαση, χωρίς πραγματικά οφέλη για την υγεία.

ΑΛΗΘΕΙΑ Η βαριατρική και μεταβολική χειρουργική έχει αποδεδειγμένα πολλαπλά οφέλη για την υγεία: βελτιώνει την καρδιαγγειακή υγεία, βελτιώνει ή θεραπεύει το σακχαρώδη διαβήτη και το μεταβολισμό γενικότερα, βελτιώνει τη γονιμότητα σε άνδρες και γυναίκες, ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου, και αυξάνει συνολικά τη διάρκεια ζωής.  Επομένως, ένας άνθρωπος που ζει με την παχυσαρκία και αποφασίζει να υποβληθεί σε βαριατρικό χειρουργείο, στοχεύει πάνω από όλα στο να βελτιώσει την υγεία του, καθώς και την ποιότητα και τη διάρκεια ζωής.

7 ΜΥΘΟΣ Η βαριατρική χειρουργική κόβεται το στομάχι και μικραίνει η χωρητικότητά του – αυτός είναι ο μηχανισμός με τον οποίο οδηγεί σε απώλεια βάρους.

ΑΛΗΘΕΙΑ Ο όρος “μεταβολική και βαριατρική χειρουργική” συμπεριλαμβάνει έναν αριθμό επεμβάσεων, κάποιες από τις οποίες αφορούν σε αφαίρεση ενός τμήματος του στομάχου.  Ωστόσο, ανεξαρτήτως των αλλαγών στην ανατομία που οδηγεί το κάθε χειρουργείο, η βαριατρική χειρουργική οδηγεί σε απώλεια βάρους με πολλαπλούς μηχανισμούς.  Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι μεταβολές των ορμονών που εκκρίνονται από το γαστρεντερικό σύστημα, η αλλαγή στο μεταβολισμό και την απορρόφηση της γλυκόζης από το έντερο, οι μεταβολές στο μικροβίωμα, και οι μεταβολές στο ρόλο που παίζει η χολή στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών.  Συνολικά, αυτές οι διεργασίες μειώνουν την όρεξη, αυξάνουν το αίσθημα του κορεσμού (δηλαδή να νιώθει κάποιος χορτάτος), και βελτιώνουν τις μεταβολικές παραμέτρους, όπως είναι η ευαισθησία στην ινσουλίνη.

8 ΜΥΘΟΣ Οι περισσότεροι ασθενείς ξαναπαίρνουν με τον καιρό τα κιλά που έχουν χάσει.

ΑΛΗΘΕΙΑ Η πλειοψηφία (>80%) των ασθενών που υποβάλλονται σε βαριατρική επέμβαση και παρακολουθούνται με συνέπεια από τη διεπιστημονική βαριατρική ομάδα, διατηρούν το βάρος που έχουν χάσει σε βάθος χρόνου.

9 ΜΥΘΟΣ Από τη στιγμή που κυκλοφόρησαν αποτελεσματικά και ασφαλή φάρμακα για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας, είναι ανώφελο και περιττό να κάνει κάποιος βαριατρικό χειρουργείο.

ΑΛΗΘΕΙΑ Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η παχυσαρκία είναι μία πολυπαραγοντική νόσος.  Επομένως, εξίσου πολυπαραγοντική οφείλει να είναι και η αντιμετώπισή της προκειμένου να είναι αποτελεσματική.  Τα νεότερα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας είναι πολύ πιο αποτελεσματικά σε σύγκριση με το παρελθόν, αρκετά πιο ασφαλή, και έχουν σαφή θέση στο φάσμα των επιλογών για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, όμως από μόνα τους δεν αρκούν.  Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί σε σχέση με τη χορήγησή της, ενώ όσο αυξάνεται η δόση τους μπορεί να προκύψουν ζητήματα δυσανεξίας από τον ασθενή.  Σε κάθε περίπτωση, η συνταγογράφησή τους πριν ή μετά το χειρουργείο παχυσαρκίας είναι απόφαση που πρέπει να λαμβάνεται από ιατρό εξειδικευμένο και με εμπειρία στη χορήγησή τους, στο πλαίσιο της διεπιστημονικής ομάδας.

10 ΜΥΘΟΣ Το κόστος των νεότερων φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας είναι πολύ μικρότερο σε σύγκριση με το κόστος του χειρουργείου.

ΑΛΗΘΕΙΑ Το ζήτημα υπολογισμού του κόστους μιας θεραπείας είναι πολύπλοκο και θα πρέπει να εξετάζεται σε βάθος χρόνου, όχι σε μία μόνο χρονική στιγμή ή για μία μόνο δόση.  Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας προϋποθέτουν μακροχρόνια χορήγηση, ενώ η μέγιστη αποτελεσματικότητα αυτή τη στιγμή αφορά σε ελάττωση κατά 20% του πλεονάζοντος βάρους.  Από την άλλη, για να θεωρηθεί ένα βαριατρικό χειρουργείο επιτυχές πρέπει να οδηγεί σε απώλεια >50% του πλεονάζοντος βάρους. Εξάλλου, σε μελέτη που δημοσιεύτηκε πολύ πρόσφατα στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό Annals of Surgery (τεύχος Μαΐου 2024), φάνηκε ότι στα 2 χρόνια από την έναρξη της θεραπείας, το κόστος των φαρμάκων ήταν σχεδόν διπλάσιο σε σύγκριση με το κόστος της επιμήκους γαστρεκτομής, του πιο συχνά διενεργούμενου βαριατρικού χειρουργείου.

Δημήτρης Π. Λαπατσάνης MD, PhD, FEBS
Γενικός Χειρούργος

Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Παχυσαρκίας και Μεταβολικών Νοσημάτων, Ιατρικού Ψυχικού