Ένα βήμα πριν την εξωσωματική – Άννα Αθανασάκη – Φεργάδη, Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος

Ένα ζευγάρι χαρακτηρίζεται ως υπογόνιμο όταν προσπαθεί πάνω από ένα έτος χωρίς αποτέλεσμα εγκυμοσύνης ενώ είναι σε αναπαραγωγική ηλικία. Αυτά τα ζευγάρια οδηγούνται στην εξωσωματική γονιμοποίηση και στις μονάδες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Εξωσωματική γονιμοποίηση σημαίνει ότι αντί η γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο να γίνει στην σάλπιγγα, γίνεται στο εμβρυολογικό εργαστήριο από τους κλινικούς εμβρυολόγους και τα έμβρυα που προκύπτουν μεταφέρονται στη μήτρα.

Το ποσοστό επιτυχίας της κύησης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως ο αριθμός, η ποιότητα εμβρύου, η ηλικία της γυναίκας ,το σπέρμα και το αίτιο της υπογονιμότητας και φυσικά από την τεχνογνωσία των ιατρών και την ποιότητα των εργαστηρίων. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια υπάρχουν πολλές αξιόλογες μονάδες Υποβοβοηθούμενης Αναπαραγωγής με εξαιρετικό ιατρικό και εργαστηριακό προσωπικό με πολύ καλά ποσοστά επιτυχίας.

Το πρώτο βήμα του ζευγαριού είναι η επίσκεψη στο γυναικολογικό ιατρείο, για να γίνει η προσπάθεια να βρεθεί το αίτιο της υπογονιμότητας και να γίνουν οι κατάλληλες εξετάσεις χωρίς καθυστέρηση.

Πότε όμως το ζευγάρι πρέπει να ζητήσει ιατρική συμβουλή;

1)’Αν η γυναίκα μετά από ένα χρόνο δεν έχει μείνει έγκυος ενώ έχει τακτικές επαφές (οι μισές γυναίκες έχουν μείνει έγκυες στους 6 μήνες και το 80% σε ένα χρόνο).
2) Άν υπάρχει ήδη γνωστό πρόβλημα στη γυναίκα όπως η ενδομητρίωση ή κάποια επέμβαση στις ωοθήκες ή στις σάλπιγγες και στον άνδρα αντίστοιχα χειρουργική επέμβαση στους όρχεις ή τραυματισμός ή κιρσοκήλη.
3)Γυναίκα σε ηλικία άνω των 35 ετών.
4)Υπάρχουν ήδη συμπτώματα όπως η αλλαγή του κύκλου στη γυναίκα (ολιγομηνόρροια ή δυσμηνόρροια ή πόνος κατά τη διάρκεια της επαφής ή στον άνδρα πόνο στους όρχεις).

Ποιές εξετάσεις γίνονται για τη διερεύνηση της υπογονιμότητας?

Για τη γυναίκα διακολπικό υπερηχογράφημα ή υστεροσαλπιγγογραφία, ορμονικές εξετάσεις. Για τον άνδρα η πιο σημαντική εξέταση είναι η εξέταση σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα, δοκίμασια ενεργοποίησης σπερματοζωαρίων, καλλιέργεια σπέρματος),συνοδευόμενη από πλήρη ανδρολογική εξέταση (triplex όρχεων και ορμονικό έλεγχο). Άλλες εξετάσεις που ίσως χρειαστούν είναι η λαπαροσκόπηση ή υστεροσκόπηση.

Λαπαροσκόπηση

Το λαπαροσκόπιο είναι ένα μικρό τηλεσκόπιο, όχι παχύτερο από ένα στυλό που εισάγεται
στη κοιλιά από μια μικρή τομή και δίνει τη δυνατότητα παρατήρησης των κοιλιακών οργάνων και γίνεται υπό γενική αναισθησία. Μας βοηθάει να εξετάσουμε τη μήτρα, τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες και είναι απαραίτητη για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης, των συμφήσεων των σαλπίγγων και τις κύστες στις ωοθήκες. Σες όλες τις παραπάνω περιπτώσεις αν διαπιστωθεί οτι υπάρχουν, δίνεται ταυτόχρονα και η δυνατότητα άμεσης χειρουργικής αντιμετώπισης(καυτηριασμός ενδομητριωσικων εστιών και αφαίρεση ενδομητρικών συμφήσεων αλλά και γενικότερα συμφήσεων των σαλπίγγων και άλλων πυελικών συμφησεων και λαπαροσκοπική αφαίρεση κύστης ωοθηκών όπως και ινομυωμάτων.Ειδικά στα ινομυώματα και στην αδενομεύωση η λαπαροσκόπηση δίνει τη λύση. Αν η λαπαροσκόπηση είναι μόνοι διαγνωστική δεν χρειάζεται παραμονή στο νοσοκομείο. Άν είναι επεμβατική τότε μπορεί να χρειαστεί παραμονή στο νοσοκομείο για τουλάχιστον 24 ώρες. Οι κίνδυνοι από τη λαπαροσκόπηση έχουν μειωθεί πια και θεωρείται μια επέμβαση ρουτίνας. Επίσης συμβάλλει στη διάγνωση και θεραπεία των συγγενών ανωμαλιών της μήτρας(όπως η δίκερως μήτρα).

Υστεροσκόπηση

Είναι η εξέταση της κοιλότητας της μήτρας με ένα εξαιρετικά λεπτό τηλεσκόπιο το οποίο περνά μέσα από το τράχηλο της μήτρας. Διαμέσω αυτού περνά μικρή ποσότητα αέρα ή υγρού για να διαστείλει την μητρική κοιλότητα. Έτσι γίνονται ορατές παθήσεις όπως οι ενδομητρικοί πολύποδες, τα υποβλεννογόνια ινομυώματα, ανωμαλία του σχήματος και του μεγέθους της μήτρας και οι συμφήσεις. Ελέγχεται η βατότητα των σαλπιγγικών στομίων, όπου υπάρχει πρόβλημα διορθώνεται άμεσα (αφαίρεση πολυπόδων, υποβλεννογόνιων ινομυωμάτων, συμφήσεων διάφραγμα μήτρας). Και σε περιπτώσεις όπου χρειάζεται βιοψία ενδομητρίου η υστεροσκόπηση την καθιστά εφικτή.
Η υστεροσκόπηση και λαπαροσκόπηση της μήτρας είναι δυο πολύ σπουδαίες εξετάσεις για τη διάγνωση της αιτίας της υπογονιμότητας.

Στόχος των παραπάνω εξετάσεων της καθεμιά ξεχωριστά ή του συνδυασμού τους είναι η δυνατότητα πληροφοριών για την ανδρική υπογονιμότητα που οφείλεται σε διαταραχή του σπέρματος στο μέγιστο δυνατό. Έτσι δίνεται η δυνατότητα επιλογής της κατάλληλης μεθόδου θεραπείας εξατομικευμένα στον κάθε άνδρα ξεχωριστά.
Αυτός ο έλεγχος γίνεται μόνο σε οργανωμένα ανδρολογικά εργαστήρια.

Άννα Αθανασάκη – Φεργάδη
Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος
Fellowship στον προγεννητικό έλεγχο:
King’s College & UCLH (K. Nicolaides)
Μετεκπαίδευση στο φυσικό τοκετό