Ενδομητρικός πολύποδας – Όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για τον… συχνό τούτο «επισκέπτη»

Ενδομητρικός πολύποδας 
Όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για τον… συχνό τούτο “επισκέπτη”

Οι ενδομητρικοί πολύποδες είναι καλοήθη μορφώματα της κοιλότητας της μήτρας. Μπορεί να είναι μονήρη ή πολλαπλά, με μέγεθος από λίγα χιλιοστά έως μερικά εκατοστά. Συχνά έχουν μίσχο δια του οποίου προβάλλουν στην ενδομητρική κοιλότητα, ενώ κάποιες φορές είναι άμισχα.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
Η επίπτωση των ενδομητρικών πολυπόδων στο γυναικείο πληθυσμό είναι από 7.8% σε κάποιες μελέτες έως 34.9% σε κάποιες άλλες. Η επίπτωσή τους διπλασιάζεται μετά την εμμηνόπαυση. Απαντώνται συχνότερα σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, παχύσαρκες, με υπέρταση, και σε γυναίκες που λαμβάνουν ορμονικά σκευάσματα, όπως η ταμοξιφαίνη, που χρησιμοποιείται ευρέως ως ορμονική θεραπεία στον καρκίνο του μαστού. Επιπλέον, απαντώνται συχνότερα σε παθολογικές καταστάσεις, που σχετίζονται με αυξημένα οιστρογόνα, όπως η χρόνια ηπατική ανεπάρκεια και οι όγκοι των ωοθηκών που παράγουν οιστρογόνα.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Η αιτιολογία τους είναι άγνωστη. Η μεγάλη ετερογένειά σε ότι αφορά τη μορφολογία, την εντόπιση και την αριθμό τους, καθιστά δυσχερή την απομόνωση ενός αιτιολογικού παράγοντα ως υπεύθυνου για τη δημιουργία τους. Ωστόσο, γενετικοί παράγοντες και ορμονικοί παράγοντες με προεξάρχοντα τα οιστρογόνα και κατά δεύτερο λόγο την προγεστερόνη, έχει φανεί ότι πιθανόν συμβάλλουν στη γένεσή τους.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Οι ενδομητρικοί πολύποδες συνήθως ανακαλύπτονται υπερηχογραφικώς. Η σύγχρονη τεχνολογία με την δυνατότητα τρισδιάστατης απεικόνισης σε συνδυασμό με το έγχρωμο Doppler, που διαγράφει την αγγείωση των απεικονιζόμενων οργάνων, επιτρέπει την αναγνώριση παθολογικών καταστάσεων της μήτρας συμπεριλαμβανομένης και της παρουσίας ενδομητρικών πολυπόδων. Η υπερηχογραφική εξέταση με έγχυση φυσιολογικού ορού με ειδικό καθετήρα μέσα στην κοιλότητα της μήτρας (Sonohysterography ή Saline Infusion Sonography ή Aquascan) έρχεται να προσθέσει περαιτέρω ακρίβεια στις περιπτώσεις, όπου παραμένουν αμφιβολίες στη διάγνωση. Τέλος, η υστεροσκόπηση, δηλαδή η επισκόπηση της ενδομητρικής κοιλότητας με κάμερα, θα επικυρώσει τη διάγνωση και θα επιτρέψει την χειρουργική αντιμετώπιση.

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Η παθολογική αιμορραγία από τον κόλπο είναι συχνά η πρώτη εκδήλωση ενός ενδομητρικού πολύποδα. Συνήθως κάνει την εμφάνισή της ως μηνορραγία (μεγαλύτερη ποσότητα αίματος ή περισσότερες ημέρες περιόδου), μητρορραγία (αιμορραγία εκτός περιόδου) ή αιμορραγία κατά ή μετά την επαφή. Επιπλέον, η συσχέτισή των ενδομητρικών πολυπόδων με την υπογονιμότητα έχει εκτενώς διερευνηθεί, με τα βιβλιογραφικά δεδομένα να υπαγορεύουν την αφαίρεσή τους σε γυναίκες, που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις, που οι ενδομητρικοί πολύποδες παραμένουν ασυμπτωματικοί για καιρό και αποκαλύπτονται τυχαία στον υπερηχογραφικό έλεγχο ρουτίνας.

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΚΑΚΟΗΘΕΙΑ
Οι περισσότεροι ενδομητρικοί πολύποδες είναι καλοήθεις. Υπάρχουν όμως αναφορές για πιθανότητα εξέλιξης σε κακοήθεια σε ποσοστό έως 12.9%, ενώ η πιθανότητα ανεύρεσης κακοήθειας σε έναν ενδομητρικό πολύποδα αυξάνεται όσο αυξάνεται η ηλικία της γυναίκας και όσο εντονότερη είναι η κλινική εικόνα, κυρίως από πλευράς αιμορραγίας, που τον συνοδεύει. Η πιθανότητα αυτή καθίσταται μέγιστη σε γυναίκες με ενδομητρικούς πολύποδες μετά την εμμηνόπαυση, που είδαν αίμα από τον κόλπο (πιθανότητα έως 4.8%).

ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΥΠΟΣΤΡΟΦΗ
Η αυτόματη υποστροφή ενός ενδομητρικού πολύποδα αναφέρεται σε κάποιες μελέτες. Σε μία από αυτές μάλιστα αναφέρεται σε ποσοστό έως 27% στο 1 έτος! Η πιθανότητα υποστροφής φαίνεται να σχετίζεται με το μέγεθος του πολύποδα, καθώς οι μικροί πολύποδες είναι πιο πιθανόν να υποχωρήσουν αυτόματα με το χρόνο.

ΥΠΟΤΡΟΠΗ
Σε μία μελέτη αναφέρεται 3% πιθανότητα υποτροπής μετά από υστεροσκόπηση και αφαίρεση ενδομητρικού πολύποδα σε 9 έτη μεταγχειρητικής παρακολουθησης. Ωστόσο, σε πολλαπλούς ενδομητρικούς πολύποδες και σε υπερπλαστικούς ενδομητρικούς πολύποδες η πιθανότητα υποτροπής ανεβαίνει φθάνοντας το 10%!

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Οι ενδομητρικοί πολύποδες συνιστάται να αντιμετωπίζονται λόγω της αιμορραγίας, που προκαλούν ή δυναναται να προκαλέσουν, λόγω της υπογονιμότητας, που δύναται να επιφέρουν και τέλος για λόγους επιβεβαίωσης της διάγνωσης και αποκλεισμού της παρουσίας κακοήθειας ή προκαρκινικών καταστάσεων της μήτρας, όπως υπερπλασία ενδομητρίου χωρίς ή με ατυπία, που σε βάθος χρόνου θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καρκίνο ενδομητρίου, αν αφήνονταν χωρίς θεραπεία.
Η αντιμετώπιση των ενδομητρικών πολυπόδων μπορεί να γίνει είτε με Διαγνωστική Απόξεση είτε με Υστεροσκόπηση.
Η Διαγνωστική Απόξεση είναι σαφώς πιο απλή και πιο οικονομική προσέγγιση, αφού δεν απαιτεί ειδικό εξοπλισμό, ούτε εξειδίκευση του εκτελούντος Ιατρού στην ελάχιστα επεμβατική χειρουργική (υστεροσκόπηση-λαπαροσκόπηση). Ωστόσο, η ανωτερότητα της Υστεροσκοπικής προσέγγισης, με τη λεπτομερή αξιολόγηση με την κάμερα της ενδομητρικής κοιλότητας, την αποτελεσματικότερη υπό άμεση όραση κατευθυνόμενη αντιμετώπιση των παθολογικών καταστάσεων αυτής με σεβασμό των γειτονικών φυσιολογικών ανατομικών δομών, και τη δυνατότητα καταγραφής της επέμβασης προς συζήτηση των ευρημάτων με την ασθενή, την καθιστά σήμερα ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια του σύγχρονου Γυναικολόγου. Οι ενδομητρικοί πολύποδες συνήθως αφαιρούνται με τη χρήση υστεροσκοπικών εργαλείων μικροχειρουργικής (ψαλίδια, λαβίδες σύλληψης ή βιοψίας) ή με ηλεκτροδιαθερμία (ρεζεκτοσκοπικά εργαλεία εκτομής). Η υστεροσκόπηση ανήκει στις επεμβάσεις ODC (One Day Clinic), διενεργείται σε Νοσοκομείο με βραχείας διάρκειας γενική αναισθησία, συχνά γνωστή ως “μέθη” και η γυναίκα είναι σε θέση να επιστρέψει στο σπίτι και στην καθημερινότητά της λίγες ώρες αργότερα. Μετεγχειρητικά, ενημερώνεται ότι είναι πιθανόν να έχει ελάχιστο αίμα κολπικά, προτείνεται η λήψη ολιγοήμερης προφυλακτικής αντιβιοτικής αγωγής, ενώ σπάνια απαιτείται η λήψη αναλγητικών. Η ιστολογική εξέταση που θα ακολουθήσει θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση του ενδομητρικού πολύποδα.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΡΤΣΙΝΕΒΕΛΟΣ, MD, PhD
Μαιευτήρας-Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Εξειδικευθείς στην
Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή
& Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική
Επιστημονικός Συνεργάτης
Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
Institute of LIFE IASO

Ιατρείο
DR PARTSINEVELOS ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ Ε.Ε.