Φώτης Ζαχομήτρος – Καρκίνος του ενδομητρίου και νεότερα δεδομένα

Επανάσταση στη διάγνωση και αντιμετώπιση  του καρκίνου του ενδομητρίου έφερε η κατανόηση της βιολογικής συμπεριφοράς του όγκου μέσω μοριακών δεικτών. Όπως είναι γνωστό η νόσος αυτή είναι η συχνότερη γυναικολογική κακοήθεια στις χώρες υψηλού και μεσαίου εισοδήματος. Υπολογίζεται ότι στη δεκαετία 2020 -2030 θα εμφανίζονται 42,5 νέες περιπτώσεις καρκίνου του ενδομητρίου ανά 100000 γυναίκες.

Αν και η συνολική πρόγνωση είναι σχετικά καλή, οι προχωρημένου σταδίου ασθενείς έχουν πολλές πιθανότητες υποτροπής.

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του ενδομητρίου είναι:

• Ηλικία άνω τα 50 έτη
• Ορμονική θεραπεία
• Πρώιμη εμμηναρχή και όψιμη εμμηνόπαυση
• Ατοκία
• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Παχυσαρκία
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Σύνδρομο Lynch και Cowden
• Οικογενειακό ιστορικό γυναικολογικού καρκίνου

Η αύξηση των νέων περιπτώσεων καρκίνου σχετίζονται με την γήρανση του πληθυσμού και την αύξηση του σωματικού βάρους των γυναικών. Όταν ο δείκτης μάζας σώματος είναι άνω του 40 ο κίνδυνος για καρκίνο αυξάνει κατά 7 φορές. Άρα ο έλεγχος του σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει αρκετά την πιθανότητα για καρκίνο του ενδομητρίου.

Το συχνότερο σύμπτωμα είναι η κολπική αιμόρροια  στην εμμηνόπαυση και η  άτυπη κολπική αιμόρροια σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Ευτυχώς στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων η συμπτωματολογία αυτή στέλνει την γυναίκα στον ιατρό και η διάγνωση γίνεται σε αρχόμενο στάδιο.

Η διάγνωση τίθεται μετά από  γυναικολογική εξέταση, κολπικό υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων και την  βιοψία του ενδομητρίου. Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι για την λήψη βιοψίας αλλά η καλύτερη μέθοδος είναι η υστεροσκόπηση. Με αυτή την μέθοδο μπορούμε υπό άμεση όραση ή και την βοήθεια της φασματοσκόπησης να αναγνωρίσουμε βλάβες στο ενδομήτριο και να πάρουμε βιοψίες από την ύποπτη περιοχή. Από την βιοψία αναγνωρίζεται ο τύπος του καρκίνου, ο βαθμός διαφοροποίησης των κυττάρων και πλέον οι μοριακοί δείκτες του όγκου.

Οι δείκτες αυτοί που αναγνωρίζονται στο υλικό της βιοψίας και είναι οι POLE, MMRd, TP53,NSMP, ανατρέπουν τα μέχρι σήμερα δεδομένα για την σταδιοποίηση και αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου. Μέχρι το 2022 τα κριτήρια για την σταδιοποίηση του καρκίνου ήταν χειρουργικά δλδ τα όρια εξάπλωσης του όγκου στο σώμα της μήτρας, στον τράχηλο, εξαρτήματα, γύρο όργανα και λεμφαδένες. Με τους νέους μοριακούς δείκτες η ταξινόμηση τροποποιείτε ανάλογα της παρουσίας ή απουσίας αυτών. Για παράδειγμα ένας όγκος σταδίου Ι που μέχρι πρότινος δεν θα λάμβανε επικουρική μετεγχειρητική θεραπεία, η παρουσία του μοριακού δείκτη  P53 τροποποιεί το στάδιο σε IIC και αλλάζει την επικουρική θεραπεία της ασθενούς τροποποιώντας την πρόγνωση της. Ακριβώς το αντίθετο μπορεί να συμβεί για ένα πιο προχωρημένο στάδιο καρκίνου οπού η ασθενής θα λάμβανε επικουρική μετεγχειρητική θεραπεία. Έτσι η παρουσία ή η απουσία μοριακών δεικτών τροποποιεί το στάδιο σε ευνοϊκότερο και δεν θα χρειαστεί να λάβει η ασθενής ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία.

Η θεραπευτική προσέγγιση στις περισσότερες περιπτώσεις και ειδικά στον αρχόμενο καρκίνο του ενδομητρίου είναι η λαπαροσκοπική ολική υστερεκτομή μετά εξαρτημάτων και η βιοψία φρουρού λεμφαδένα. Υπάρχει και η συντηρητική αντιμετώπιση σε περιπτώσεις διατήρησης γονιμότητας και σε ασθενείς με πολλές συνοδές παθήσεις όπου η χειρουργική προσέγγιση δεν είναι εφικτή. Η διαχείριση αυτών τον ασθενών είναι διεπιστημονική και με αυστηρές προϋποθέσεις.

Παρά την συνεχή αύξηση των περιστατικών έχουμε μείωση του ποσοστού θνησιμότητας λόγω της βελτιωμένης θεραπευτικής προσέγγισης και της πρόσβασης του πληθυσμού σε δομές υγείας. Ελπίζουμε με την εισαγωγή μοριακών δεικτών στη σταδιοποίηση του καρκίνου η θεραπεία των ασθενών να είναι στενευμένη ώστε να μειώνει τα ποσοστά υποτροπής και να αυξήσει την επιβίωση των ασθενών

Φώτης Ζαχομήτρος
Γυναικολόγος – Μαιευτήρας
Εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ογκολογία