9 Απριλίου 2025 13:09
Τι εννοούμε λέγοντας υπογονιμότητα
Εννοούμε την αδυναμία απόκτησης τέκνου από ένα ζευγάρι που έχει συχνές σεξουαλικές επαφές χωρίς προφυλάξεις. Αν και η συχνότητα εμφάνισης της υπογονιμότητας δεν έχει ουσιαστικά μεταβληθεί τα τελευταία χρόνια, η προοδευτικά αυξανόμενη ενημέρωση του πληθυσμού για τα θέματα γονιμότητας έχει οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης των υπηρεσιών Αναπαραγωγικής Ιατρικής.
Πότε πρέπει να απευθυνθώ στον Ειδικό
Μετά από 12 μήνες συχνών σεξουαλικών επαφών χωρίς προφυλάξεις, όταν η γυναίκα είναι ηλικίας <35 ετών χωρίς εμφανείς λόγους υπογονιμότητας στο ζευγάρι, και μετά από 12 μήνες όταν η γυναίκα είναι ηλικίας 35-40 ετών. Ωστόσο σε ηλικίες >40 ετών, και σε ζευγάρια με εμφανείς λόγους υπογονιμότητας (ΓΥΝΑΙΚΕΣ με ασταθείς κύκλους, ιστορικό χημειο/ακτινοθεραπείας, προχωρημένου σταδίου ενδομητρίωση, γνωστή παθολογία από πλευράς σαλπίγγων ή μήτρας – ΑΝΔΡΕΣ με ιστορικό χειρουργείου στην περιοχή των όρχεων, παρωτίτιδας, διαταραχής στυτικής λειτουργίας, χημειο/ακτινοθεραπείας ή αναφερόμενης υπογονιμότητας με προηγούμενη σύντροφο) η παραπομπή στον Ειδικό θα πρέπει να γίνεται άμεσα!
Ποιος είναι ο Ειδικός
Ο Μαιευτήρας-Γυναικολόγος με Εξειδίκευση στην Αναπαραγωγική Ιατρική-Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή είναι ο αρμόδιος για τη διερεύνηση και αντιμετώπιση της υπογονιμότητας του ζεύγους.
Ποια είναι τα αίτια της υπογονιμότητας
Έχει φανεί ότι περίπου το 1/3 των αιτίων αφορά τη γυναίκα, το 1/3 τον άνδρα και το υπόλοιπο 1/3 και τους δύο ή πρόκειται για ανεξήγητη υπογονιμότητα. Υπάρχουν αίτια, που εύκολα αναγνωρίζονται, όπως η αμφοτερόπλευρη απόφραξη των σαλπίγγων, η αζωοσπερμία (παντελής έλλειψη σπερματοζωαρίων στην εσκπερμάτιση) και η μακροχρόνια έλλειψη εμμηνορρυσίας (αμμηνόρροια). Ωστόσο, συχνά τα αίτια είναι δυσδιάκριτα, αφού υπάρχει μερική, και όχι πλήρης, ετερόπλευρη και όχι αμφοτερόπλευρη απόφραξη των σαλπίγγων, το σπέρμα είναι υπογόνιμο, αλλά υπάρχουν σπερματοζωάρια, υπάρχει διαταραχή του κύκλου, αλλά όχι πλήρης αμμηνόρροια.
Ποια είναι η συχνότητα της υπογονιμότητας
Με δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας φαίνεται ότι 1 στους 6 ενήλικες (16-17%) έχει αντιμετωπίσει υπογονιμότητα κάποια στιγμή της ζωής του. Η ηλικία της γυναίκας φαίνεται ότι έχει καθοριστικό ρόλο, αφού στις νεαρές ηλικίες 20-24 ετών αναφέρεται υπογονιμότητα σε ποσοστό μονάχα 3%!
Ποια η πιθανότητα επίτευξης κύησης στο χρόνο
Οι περισσότερες κυήσεις επιτυγχάνονται συνήθως στους πρώτους 6 μήνες ελεύθερων σεξουαλικών επαφών, όπου η πιθανότητα αγγίζει το 80%. Στους 12 μήνες φθάνει το 85%. Αναφέρεται δε ότι τα μισά ζευγάρια, που δεν θα έχουν επιτύχει κύηση στο έτος, θα επιτύχουν στην επόμενη 3ετία, ενώ από τα εναπομείναντα ζευγάρια, που στην 4ετία δεν θα τα έχουν καταφέρει, ένα ποσοστό 5-7% θα επιτύχουν κύηση στο απώτερο μέλλον.
Ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνω
Για τον άνδρα, το σπερμοδιάγραμμα θα δείξει εάν απαιτείται περαιτέρω έλεγχος.
Για τη γυναίκα, θα πρέπει να ελεγχθεί εάν συμβαίνει ωορρηξία και εάν οι σάλπιγγες είναι διαβατές, ώστε μετά την εκσπερμάτιση το σπέρμα να δύναται να προσεγγίσει το ωάριο, το οποίο μετά την ωορρηξία βρίσκεται στη σάλπιγγα περιμένοντας τη γονιμοποίηση. Η ωορρηξία ελέγχεται βασικά με το ιστορικό του εμηνορρυσιακού κύκλου, αλλά και με τη αναγνώριση του κύματος της ωχρινοποιητικής ορμόνης (LH) πριν από αυτήν ή τη μέτρηση της προγεστερόνης μετά από αυτήν. Η διαβατότητα των σαλπίγγων ελέγχεται με την λαπαροσκόπηση, την ακτινολογική υστεροσαλπιγγογραφία, και την πιο σύγχρονη “ανώδυνη” υπερηχογραφική υστεροσαλπιγγογραφία (HyFoSy), που εκτελούμε στα Ιατρεία μας. Θα ακολουθήσει περαιτέρω έλεγχος για την αξιολόγηση των ωοθηκικών αποθεμάτων (ovarian reserve) με μέτρηση την 2η-3η μέρα του κύκλου της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH), της αντιμυλλερειανής ορμόνης (ΑΜΗ) και του δείκτη ωοθυλακίων (Antral Follicle Count – AFC). Τέλος, η μέτρηση της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH), της προλακτίνης (PRL), ο υπερηχογραφικός έλεγχος των έσω γεννητικών οργάνων για πιθανούς ενδομητρικούς πολύποδες, ινομυώματα ή ωοθηκικές κύστεις και η λαπαροσκόπηση για πιθανή ενδομητρίωση, θα συμπληρώσει τη διερεύνηση.
Πως αντιμετωπίζεται η υπογονιμότητα
Ο Ειδικός Ιατρός Αναπαραγωγής θα προσεγγίσει το ζευγάρι αιτιολογικά, αναλόγως του αιτίου, που θα βρεθεί κατά τη διερεύνηση της υπογονιμότητας. Θα συσταθεί αλλαγή τρόπου ζωής πχ διακοπή καπνίσματος, κατανάλωσης αλκοόλ και υπερβολικής κατανάλωσης καφεΐνης. Θα γίνει καθοδήγηση του ζεύγους, ώστε να κυνηγήσει τις επαφές περί τις γόνιμες ημέρες σύμφωνα με τον κύκλο της γυναίκας. Η χειρουργική παρέμβαση είτε με λαπαροσκόπηση είτε με υστεροσκόπηση θα συσταθεί επί ενδείξεων. Εάν το αίτιο υπογονιμότητας το απαιτεί, θα πρέπει να υποδειχθεί θεραπευτική παρέμβαση είτε με σπερματέγχυση είτε με εξωσωματική γονιμοποίηση.
Συμπερασματικά
Η προοδευτκά αυξανόμενη ενημέρωση του πληθυσμού τα τελευταία χρόνια για τα θέματα της γονιμότητας, έχει οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης των υπηρεσιών Αναπαραγωγικής Ιατρικής. Ολοένα και περισσότερα ζευγάρια, έχοντας ξεπεράσει τα παλαιότερα “ταμπού”, απευθύνονται στον Ειδικό προκειμένου να διερευνήσουν τα θέματα, που σχετίζονται με τη σύλληψη και την πολυπόθητη απόκτηση τέκνου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ενημέρωση και η έγκαιρη παραπομπή στον Ειδικό αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΡΤΣΙΝΕΒΕΛΟΣ MD, PhD
Μαιευτήρας-Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Εξειδικευθείς στην Αναπαραγωγική Ιατρική-Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή & Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική
Επιστημονικός Συνεργάτης Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life ΙΑΣΩ
Ιατρείο
DR PARTSINEVELOS ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ Ε.Ε.
