Γιώργος Λαϊνάς – ΚΑΤΑΨΥΞΗ ΩΑΡΙΩΝ

 “Όλες οι γυναίκες έχουν πλέον την ευκαιρία να παρακάμψουν το εμπόδιο του χρόνου, αξιοποιώντας τη δυνατότητατης κατάψυξης των ωαρίων τους”.

 Κατάψυξη ωαρίων – Διαφύλαξη γονιμότητας

Η κατάψυξη ωαρίων αποτελεί πλέον μια υποσχόμενη προληπτική λύση διαφύλαξης της γονιμότητας για γυναίκες που επιθυμούν ή πρέπει να αναβάλλουν την προσπάθεια τεκνοποίησης για το μέλλον. Με ποσοστό επιβίωσης των ωαρίων 90% – 97% και ποσοστό γονιμοποίησης 71% – 79% η κατάψυξη ωαρίων προβάλλει πλέον σαν ένα νέο σημαντικό ορόσημο στην εξέλιξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Ποιες γυναίκες αφορά;

Η κατάψυξη ωαρίων μπορεί να εφαρμοστεί:

 Για κοινωνικούς ή επαγγελματικούς λόγους

Σε γυναίκες χωρίς σύντροφο ή χωρίς σταθερή σχέση ή γυναίκες που επιλέγουν να δώσουν προτεραιότητα στην καριέρα τους. Η τάση καθυστέρησης της τεκνοποίησης στις σύγχρονες κοινωνίες συνοδεύτηκε με δυσκολίες σύλληψης. Η μεγαλύτερη ηλικία συνδέεται με σημαντική μείωση της γονιμότητας, που οφείλεται σε μείωση του συνολικού αριθμού και της ποιότητάς των ωαρίων. Στον ανεπτυγμένο κόσμο, οι παράγοντες που τείνουν να αναβάλλουν την πρώτη εγκυμοσύνη είναι μεταξύ άλλων: ο τρόπος ζωής, οι ευκαιρίες εκπαίδευσης, οι επιλογές σταδιοδρομίας κ.α. (Chen and Morgan, 1991 Gustafsson, 2001. Οι ανακοινώσεις των εταιρειών Facebook και Apple που δεσμεύτηκαν ότι θα παρείχαν ως επίδομα τη δυνατότητα κάλυψης του κόστους κατάψυξης ωαρίων στις εργαζόμενές τους καθώς και ανάδειξη του θέματος από τα ΜΜΕ συνέβαλε στην αυξανόμενη ευαισθητοποίηση του κοινού για την κατάψυξη ωαρίων, αρχικά στον Καναδά και την Αμερική και στη συνέχεια σε όλο τον κόσμο.

• Πριν τη χημειοθεραπεία – ακτινοθεραπεία.

Στις περισσότερες από αυτές τις θεραπείες πιθανόν να καταστραφούν τα αποθέματα των ωαρίων (εφεδρείες ωοθηκών) σε παροδική ή μόνιμη βάση, οδηγώντας έτσι σε μερική ή ολική ωοθηκική ανεπάρκεια. Αποτέλεσμα της ωοθηκικής ανεπάρκειας είναι, αρχικά, οι διαταραχές εμμήνου ρύσεως, με τελευταίο σταθμό την εμμηνόπαυση. Το πλάνο πραγμα?τοποίησης της διαδικασίας κρυοσυντήρησης ωάριων ποικίλει ανάλογα με την ηλικία της ασθενούς, το είδος της κακοήθειας, καθώς και το γενικότερο πρωτόκολλο αντιμετώπισής της.

• Εξαιτίας απειλούμενης πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας (ΠΩΑ).

Ορισμένες μορφές ΠΩΑ έχουν κληρονομικό υπόβαθρο και η κατάψυξη ωαρίων προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στις γυναίκες αυτές να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους πριν εξαντληθoύν οι εφεδρείες των ωοθηκών τους.

• Σε περιπτώσεις πού δεν βρεθούν σπερματοζωάρια.

Στο αρχικό δείγμα σπέρματος μετά τη σπερμοληψία ή και μετά από βιοψία όρχεως του συντρόφου την ημέρα της ωοληψίας.

Υπάρχει ιδανική ηλικία;

Tα ωάρια που καταψύχονται διατηρούν τη χρονολογική ηλικία της γυναίκας την ημέρα της κατάψυξης. Επομένως, είναι σημαντικό η κατάψυξη να γίνεται σε όσο το δυνατόν νεαρότερη ηλικία. Ιδανικότερη θεωρείται η ηλικία μεταξύ 25-36 ετών, αλλά και οι μεγαλύτερες ηλικίες παρουσιάζουν ικανοποιητικά αποτελέσματα με αυτή τη διαδικασία. Σύμφωνα με τις μελέτες, όσο νεότερη είναι η γυναίκα, τόσο καλύτερη η ποιότητα και μεγαλύτερος ο αριθμός των ωαρίων που παράγονται, με αναμενόμενες περισσότερες πιθανότητες για μια μελλοντική εγκυμοσύνη.

Είναι επώδυνη διαδικασία;

Η συλλογή των ωαρίων  γίνεται με μέθη και διαρκεί περίπου 20 λεπτά, με διακολπική υπερηχογραφικά κατευθυνόμενη ωοληψία. Αποτέλεσμα μια εμπειρία σχεδόν χωρίς πόνο. Μετά την αφύπνιση μπορεί να αισθάνεσθε ελαφρές κράμπες ή και λίγο πόνο.

Θα είμαι ακόμα γόνιμη μετά την κατάψυξη των ωαρίων μου;

Η κατάψυξη ωαρίων δεν θα μειώσει τις πιθανότητές σας να επιτύχετε φυσική σύλληψη στο μέλλον. Επίσης, δεν θα μειώσει το απόθεμα των ωοθηκών σας.

Είναι ασφαλής η κατάψυξη ωαρίων;

Σύμφωνα με την τρέχουσα βιβλιογραφία, η υγεία των παιδιών, που γεννήθηκαν από κατεψυγμένα και νωπά ωάρια, φαίνεται να είναι παρόμοια, καθώς και οι επιπλοκές κατά τη διάρκεια της κύησης. Όσον αφορά την ασφάλεια των γυναικών που λαμβάνουν ορμονική διέγερση, σύμφωνα με μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες και τις κατευθυντήριες οδηγίες (guideline) της ASRM*, αν και τα δεδομένα που αφορούν στην συσχέτιση της χρήσης φαρμάκων και την εμφάνιση καρκίνου είναι περιορισμένα, η χρήση των φαρμάκων αυτών δεν φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο των ωοθηκών, του ενδομητρίου και του μαστού (Fertility drugs and cancer: a guideline Practice Co-mmitee of the American Society for Reproductive Medicine, Dec 2016). Εντούτοις, τα φαρμακευτικά σκευάσματα (ορμόνες) θα πρέπει να χορηγούνται στις μικρότερες δυνατές δόσεις σύμφωνα με τις σύγχρονες τάσεις στον τομέα της αναπαραγωγικής ενδοκρινολογίας όπως διατυπώνεται στις πρόσφατες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE) (Guideline of Ovarian Stimulation for IVF/ICSI, ESHRE Reproductive Endocrinology Guideline Group, Οκτώβριος 2019)

*(ASRM- American Society for R e p r o d u c t i v e M e d i c i n e )

Γιώργος Λαϊνάς, MD, PhD

Μαιευτήρας Χειρούργος Γυναικολόγος

Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή
Επιστημονικός Διευθυντής ΜΙΥΑ “Ευγονία”
Co-ordinator SIG Reproductive Endocrinology at European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE)