Καραγιάννης Νίκ. – Διαιτολόγος – Διατροφολόγος – Ερευνητής

Καραγιάννης Νίκ. BSc, SRD, MPhil

Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος – Ερευνητής

www.dietetics.com.gr

Ψητό και σαλάτα. Δίαιτα; Τρόπος διατροφής; Ή απλά επικίνδυνο για την υγεία;

Είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες ότι η κατανάλωση ψητού κρέατος σε συνδυασμό με μια σαλάτα αποτελεί σίγουρη μέθοδο αδυνατίσματος που πολλοί χρησιμοποιούν για να μειώσουν τα κιλά τους. Μάλιστα ορισμένοι ενθουσιάζονται τόσο πολύ από τα αποτελέσματα που το υιοθετούν και ως μόνιμο τρόπο διατροφής. Βέβαια πέρα από το ‘απλοϊκό’ ψητό και σαλάτα, υπάρχουν γνωστές διάσημες ‘δίαιτες’ οι οποίες ως ένα μεγάλο βαθμό στηρίζονται πάνω στην αρχή του ‘ψητό και σαλάτα’, και φυσικά αναφέρομαι στις πρωτεϊνικές δίαιτες όπως του Atkin και του Dukan. Η βασική αρχή των συγκεκριμένων ‘διαίτων’ είναι ότι επιτρέπουν την κατανάλωση πρωτεϊνικών τροφίμων όπως τα πουλερικά, το κρέας, τα ψάρια, τα θαλασσινά, τα γαλακτοκομικά και ορισμένα λαχανικά, ενώ η κατανάλωση τροφών όπως τα σιτηρά και τα παράγωγα αυτών δημητριακά, ψωμί και ζυμαρικά, το ρύζι, η πατάτα, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και τα φρούτα είναι μηδενική, κρατώντας την κατανάλωση της ζάχαρης και γενικότερα των υδατανθράκων στο ελάχιστο.

Φυσικά και στις δύο αυτές ‘δίαιτες’ σημαντικό ρόλο έπαιξε η αποδοχή τους από κάποιους διάσημους ανθρώπους που τα αποτελέσματά τους έγιναν αντιληπτά από το ευρύ κοινό με αποτέλεσμα οι συγκεκριμένες ‘δίαιτες’ να γνωρίσουν άμεση διασημότητα και φήμη.

Η ‘δίαιτα’ του Atkin γνώρισε τεράστια αποδοχή από το κοινό το 2003-2004 όπου υπολογίζεται ότι το 10 % των κατοίκων της Β. Αμερικής ακολουθούσε την ‘δίαιτα’ του Atkin εκείνη την περίοδο. Επίσης, εκείνη την περίοδο παρουσιάστηκε πτώση στις πωλήσεις βασικών τροφίμων όπως τα μακαρόνια και το ρύζι και οδήγησε την βιομηχανία τροφίμων να δημιουργήσει για πρώτη φορά σνακ χαμηλά σε υδατάνθρακες και υψηλά σε πρωτεΐνη, τα γνωστά πρωτεϊνικά σνακ.

Η ‘δίαιτα’ του Dukan έκανε πωλήσεις 7 εκατομμυρίων παγκοσμίως, μεταφραστικέ σε 14 γλώσσες, εκδόθηκε σε 32 χώρες, και υπολογίζεται ότι 2 εκατομμύρια άτομα την ακολουθούν στην Γαλλία αυτή την στιγμή.

Η ‘δίαιτα’ του Atkin αποτέλεσε αιτία διαφωνίας μεταξύ πολλών επιστημόνων καθώς τα αποτελέσματα μέσα από πολλές έρευνες ήταν αμφιλεγόμενα. Κάποιες έρευνες έδειχναν ότι η πρωτεϊνική διατροφή έχει θετικές επιδράσεις στην υγεία ενώ κάποιες άλλες όχι και ειδικά στην καρδιακή υγεία. Οριστικά αποτελέσματα αυτής της διαμάχης έδωσε η έρευνα που ολοκληρώθηκε το 2012 στην Σουηδία με την συμμετοχή 43.000 γυναικών ηλικιών από 30 έως 49 και ξεκίνησε από το 1991-1992. Οι επιστήμονες μελέτησαν με ερωτηματολόγια την διατροφική συμπεριφορά των συμμετεχόντων και επίσης η διατροφή τους βαθμολογήθηκε σύμφωνα με την κατανάλωση πρωτεϊνών και υδατανθράκων που είχαν στην καθημερινότητα τους. Οι επιστήμονες με το πέρας της έρευνας παρατήρησαν ότι όσο αυξάνονταν η κατανάλωση πρωτεΐνης στον πληθυσμό τόσο περισσότερες πιθανότητες νοσηρότητας από καρδιοαγγειακά προβλήματα παρουσίαζαν τα μέλη. Παρατηρήθηκε ότι αν μια γυναίκα μείωνε την κατανάλωση των υδατανθράκων της στην καθημερινότητα της κατά 20 γραμμάρια (όσο περιέχει ένα μικρό ψωμάκι για σάντουιτς) και αύξανε την κατανάλωση πρωτεΐνης κατά 5 γραμμάρια (όσο περιέχει 1 βραστό αυγό) αυξάνονταν η πιθανότητα εκδήλωσης καρδιακών παθήσεων κατά 5 %.

Πρόσφατες έρευνες από το πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας και από το πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ της Αυστραλίας έδειξαν ότι η πρωτεϊνικές ‘δίαιτες’ είναι εξίσου βλαβερές για τον οργανισμό όσο και το να καπνίζουμε 20 τσιγάρα ημερησίως.

Τα αποτελέσματα μιας Αμερικάνικης έρευνας, μέσα από την μελέτη 6.800 ατόμων, παρουσίασαν ότι άτομα άνω των 50 ετών που δήλωσαν υψηλή κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης, όπως πουλερικά, κρέας, αυγά και γαλακτοκομικά είχαν 4 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο ή διαβήτη μέσα στα επόμενα 18 χρόνια. Άτομα που δήλωσαν μέτρια κατανάλωση πρωτεΐνης είχαν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο σε σχέση με άτομα που κατανάλωναν μικρή ποσότητα πρωτεΐνης. Σε αντίθεση αν η υψηλή κατανάλωση πρωτεΐνης προέρχεται από το ψάρι ή φυτικές πηγές πρωτεϊνών όπως τα όσπρια και οι ξηρού καρποί τότε αυτές οι αυξημένες πιθανότητες καρκινογένεσης εξαλείφονται. Επίσης, η υψηλή κατανάλωση πρωτεΐνης φαίνεται να μειώνει την εκδήλωση καρκίνου για άτομα άνω των 65 ετών λόγω του ότι το ανθρώπινο σώμα μεγαλώνοντας χάνει την δυνατότητα να μεταβολίζει πρωτεΐνες. Σε νεότερες ηλικίες όμως τα αμινοξέα των πρωτεϊνών μειώνουν την κυτταρική προστασία με αποτέλεσμα το γενετικό μας υλικό (DNA) να γίνατε πιο επιρρεπές στις καταστροφές που αποτελούν την αιτία καρκινογένεσης.

Η αυξημένη κατανάλωση ζωικών πηγών πρωτεΐνης είτε γίνεται για την απώλεια κιλών είτε είναι συνειδητή επιλογή ελλοχεύει βάσιμους κινδύνους για την υγεία αυτών που την ακολουθούν. Σύμφωνα με την επιστημονική μου άποψη καλό είναι να αποφεύγουμε κάθε μορφή ‘δίαιτας’ και να μην καταβάλουμε τον οργανισμό μας προκαλώντας ανεπανόρθωτες ζημιές. Η απώλεια βάρους πρέπει να γίνεται ακολουθώντας υγιεινή ισορροπημένη διατροφή και επιδιώκοντας μια απώλεια από μισό έως ένα κιλό την εβδομάδα για να έχουμε ασφαλή και προπαντός μόνιμα αποτελέσματα.