ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ – Πώς εκδηλώνεται; Πώς αντιμετωπίζεται; Πώς εξελίσσεται; – Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD Χειρουργός Θυρεοειδούς – Παραθυρεοειδών

Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD

Χειρουργός Θυρεοειδούς – Παραθυρεοειδών

Επ. Καθηγητής Χειρουργικής

Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΒΑ

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ: ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ – ΙΑΤΡΙΚΟ ΨΥΧΙΚΟΥ – ΜΗΤΕΡΑ – ΥΓΕΙΑ

Τηλ. 210 7487318 και 6977068223

https://g-sakorafas.gr/

Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου ενδοκρινών αδένων. Αντιστοιχεί στο 3.4 % του συνόλου των καρκίνων στις ΗΠΑ. Η συχνότητά του αυξάνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες, ταχύτερα από τη συχνότητα οποιασδήποτε άλλης μορφής καρκίνου. Εκτιμάται ότι αν υποβληθεί ο γενικός πληθυσμός σε υπερηχογράφημα θυρεοειδούς θα βρεθούν όζοι σε ποσοστό έως 60 – 70 %. Καρκίνος υποκρύπτεται σε ένα ποσοστό 5 – 8 % από τους όζους αυτούς. Ο καρκίνος θυρεοειδούς διαγιγνώσκεται συνηθέστερα σε άτομα ηλικίας 45 – 54 ετών. Εντούτοις, μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες (και σε παιδιά). Υπολογίζεται ότι 1.2 % του συνόλου των ανδρών και γυναικών θα διαγνωστούν με καρκίνο θυρεοειδούς σε κάποια φάση της ζωής τους.

Υπάρχουν διάφορες μορφές καρκίνου θυρεοειδούς. Η συνηθέστερη μορφή είναι ο θηλώδης καρκίνος θυρεοειδούς και ακολουθεί -κατά σειρά συχνότητας- ο θυλακιώδης. Ο θηλώδης και ο θυλακιώδης χαρακτηρίζονται από κοινού ως «διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς». Σπανιότερος είναι ο μυελοειδής και ακόμη πιο σπάνιος ο αναπλαστικός ή αδιαφοροποίητος καρκίνος θυρεοειδούς.

Πώς εκδηλώνεται ο καρκίνος θυρεοειδούς;

Παλιότερα, ο καρκίνος του θυρεοειδούς εκδηλώνονται σε προχωρημένα στάδια της νόσου. Συχνά οι ασθενείς παρουσιάζονταν για πρώτη φορά στο γιατρό όταν υπήρχαν πλέον μεταστάσεις, συνήθως στους λεμφαδένες του τραχήλου.

Σήμερα ο καρκίνος του θυρεοειδούς διαγιγνώσκεται συχνά σε αρχικά στάδια, κυρίως λόγω της ευρείας χρήσης του υπερηχογραφήματος. Συνηθέστερα εμφανίζεται υπό τη μορφή όζου θυρεοειδούς. Ο όζος είναι μία διακριτή ογκόμορφη βλάβη εντός του θυρεοειδούς, που αφορίζεται σαφώς από το παρακείμενο θυρεοειδικό ιστό. Ο όζος – όταν έχει μεγάλη διάμετρο – μπορεί να είναι ορατός (ιδιαίτερα όταν εντοπίζεται στην πρόσθια επιφάνεια του θυρεοειδούς) ή ψηλαφητής (δηλαδή αντιληπτός με την ψηλάφηση). Συχνά εντούτοις ο όζος ανακαλύπτεται σήμερα με το υπερηχογράφημα στο οποίο μπορεί να υποβληθεί ο ασθενής είτε για έλεγχο του θυρεοειδούς ή συχνά για άσχετο λόγο (π.χ. για έλεγχο των καρωτίδων). Οι σύγχρονες συσκευές υπερήχων έχουν τη δυνατότητα να ανιχνεύσουν όζους διαμέτρου λίγων μόλις χιλιοστών.

Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που αυξάνουν την υποψία να υποκρύπτεται καρκίνος σε έναν όζο θυρεοειδούς. Τα κριτήρια αυτά βασίζονται σε ευρήματα από:

• Το ιστορικό του ασθενούς (ατομικό / οικογενειακό)
• Την κλινική εξέταση (κυρίως ψηλάφηση)
• Το υπερηχογράφημα
• Κάποιες ειδικές εξετάσεις αίματος (π.χ. καλσιτονίνη για μυελοειδή καρκίνο θυρεοειδούς)

Σήμερα η διάγνωση του καρκίνου θυρεοειδούς τίθεται με δύο βασικές εξετάσεις: το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς και την παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA, Fine-Needle Aspiration). Η παρακέντηση γίνεται υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. Στο υλικό που αναρροφάται γίνεται κυτταρολογική εξέταση.

Πως αντιμετωπίζεται ο καρκίνος θυρεοειδούς;

H χειρουργική αποτελεί τη βασική μέθοδο θεραπείας στον καρκίνο θυρεοειδούς. Η ολική θυρεοειδεκτομή αποτελεί τη συνηθέστερη επιλογή. Εκτός από την αφαίρεση του θυρεοειδούς και ανάλογα με τα ιδιαίτερα δεδομένα του κάθε ασθενούς μπορεί να χρειαστεί να γίνει και αφαίρεση των λεμφαδένων του τραχήλου (ο λεγόμενος λεμφαδενικός καθαρισμός). Αυτό αποφασίζεται ανάλογα με τα ευρήματα του υπερηχογραφήματος (χαρτογράφηση λεμφαδένων) και το είδος του καρκίνου.

Στην περίπτωση του διαφοροποιημένου καρκίνου θυρεοειδούς (που είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου) μετά την χειρουργική επέμβαση είναι πιθανό να χρειαστεί συμπληρωματική θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο (με βάση τα ευρήματα της βιοψίας) και θεραπεία καταστολής (με χορήγηση σχετικά αυξημένων δόσεων θυρεοειδικών ορμονών). Η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο και η θεραπεία καταστολής δεν χορηγούνται στον σπανιότερο μυελοειδή καρκίνο θυρεοειδούς ούτε στον αδιαφοροποίητο (αναπλαστικό) καρκίνο θυρεοειδούς.

Ειδικά στον αδιαφοροποίητο καρκίνο θυρεοειδούς, συχνά δεν είναι δυνατόν να γίνει εκτομή του όγκου καθώς είναι ανεγχείρητος λόγω διήθησης παρακειμένων ιστών/οργάνων ή παρουσίας μακρινών μεταστάσεων. Συχνά εφαρμόζεται συνδυασμένη θεραπεία (χημειοθεραπεία + ακτινοθεραπεία), με πτωχά εντούτοις αποτελέσματα.

Πώς εξελίσσεται ο καρκίνος θυρεοειδούς;

Ο διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς (συνηθέστερη μορφή) είναι ένας εξαιρετικά ιάσιμος καρκίνος. Η βιολογική του συμπεριφορά είναι αρκετά ‘καλοήθης’. Με την προϋπόθεση της σωστής θεραπευτικής αντιμετώπισης μπορεί να επιτευχθούν πολύ υψηλά ποσοστά ίασης (πενταετής επιβίωση > 98 %). Παρά ταύτα, υπάρχει πιθανότητα να εμφανιστεί μελλοντικά υποτροπή της νόσου στους τραχηλικούς λεμφαδένες. Οι μακρινές μεταστάσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες.

Ο σπανιότερος μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς έχει γενικά περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά. Οι μεταστάσεις τόσο στους λεμφαδένες του τραχήλου όσο και σε μακρινά όργανα είναι πιο συχνές. Η πρόγνωση είναι περισσότερο δυσμενής σε σχέση με τον διαφοροποιημένο καρκίνο θυρεοειδούς.

Τέλος, ο αδιαφοροποίητος (αναπλαστικός) καρκίνος θυρεοειδούς έχει εξαιρετικά δυσμενή εξέλιξη. Πρόκειται για μία από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου. Η πρόγνωση είναι κακή.

Για την επίτευξη του βέλτιστου θεραπευτικού αποτελέσματος, η αρχική χειρουργική αντιμετώπιση θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ριζική ώστε να εξασφαλιστεί κατά το δυνατόν η οριστική λύση του προβλήματος. Για το λόγο αυτό έχει σημασία η επέμβαση να γίνεται από εξειδικευμένο χειρουργό θυρεοειδούς, που μπορεί να επιλέξει τη σωστή αρχική χειρουργική επέμβαση και να την εκτελέσει με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια. H χειρουργική επέμβαση εξατομικεύεται, ανάλογα με τα ιδιαίτερα δεδομένα του κάθε ασθενούς. Ο έμπειρος χειρουργός θα πρέπει να είναι σε θέση να εκτελέσει – πέραν της απλής θυρεοειδεκτομής – και πλέον εκτεταμένες επεμβάσεις, όπως ο λεμφαδενικός καθαρισμός τραχήλου, αν και όταν αυτό απαιτηθεί.