Καρκίνος μαστού: Πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και ογκοπλαστική χειρουργική

Είναι σημαντικό να γνωρίζουν όλοι τους παράγοντες κινδύνου και να ενισχύουν τους προστατευτικούς παράγοντες, ώστε να προληφθεί πρωτογενώς ο καρκίνος του μαστού. Παράγοντες κινδύνου: η αύξηση της ηλικίας, η λευκή φυλή, η γενετική προδιάθεση, το οικογενειακό ιστορικό (η ύπαρξη 1 συγγενούς με καρκίνο μαστού διπλασιάζει τον κίνδυνο ενώ 2 συγγενών τον 5πλασιάζει), ο προηγηθείς καρκίνος ( του μαστού, των ωοθηκών), η αυξημένη πυκνότητα και οι υπερπλαστικές αλλοιώσεις του μαστού, η προηγηθείσα ακτινοθεραπεία στο θώρακα, η πρώιμη εμμηναρχή, η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, η ατοκία, η αυξημένη ηλικία κατά τον 1ο τοκετό (>30 ετών). Επίσης η παχυσαρκία, το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης και η κατανάλωση αλκοόλ.   Προστατευτικοί παράγοντες: Ο μητρικός θηλασμός από 1,5 έτος, η σωματική άσκηση ( περπάτημα και άσκηση 3-5 ώρες την εβδομάδα), η υγιεινή διατροφή (με φυτικές ίνες, πολυακόρεστα λίπη, συμπληρώματα βιταμίνης D και A), η αποφυγή μακροχρόνιων ορμονικών θεραπειών υποκατάστατης στην εμμηνόπαυση και μακροχρόνιας χρήσης αντισυλληπτικών, η αντιμετώπιση της αϋπνίας και η αποφυγή χρήσης τοξικών ουσιών στην εμβρυική και παιδική ζωή προστατεύουν από την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού. Από τις ασθενείς μόνο 10% έχουν γενετικό υπόβαθρο, λόγω μεταλλάξεων των γονιδίων κυρίως BRCA-1 και BRCA-2. Με μία εξέταση αίματος σήμερα μπορούν οι γυναίκες να διαγνωσθούν αν είναι φορείς των μεταλλάξεων αυτών και να μπουν σε πρόγραμμα εντατικής παρακολούθησης από τα 25 έτη. Για την καλή πρόγνωση, μεγάλη σημασία παίζει η πρώιμη διάγνωση. Συνιστάμε ετήσιο προληπτικό έλεγχο σε ειδικό μαστολόγο από το 25ο έτος της ζωής, αν υπάρχει οικογενής προδιάθεση και από το 30ο έτος στο γενικό πληθυσμό. Σύμφωνα με τις πανευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές του 2023 όλες οι γυναίκες  πρέπει να υποβάλλονται από την ηλικία των 40 ετών και άνω σε μαστογραφία ανά 1 με 2 έτη. Μελέτες έδειξαν μείωση της θνησιμότητας  με τη χρήση της μαστογραφίας κατά 25%. Ο ακτινογραφικά πυκνός μαστός όμως και οι ασθενείς κάτω των 40 ετών αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα της μαστογραφίας (και της ψηφιακής). Συστήνεται η διενέργεια επιπρόσθετων εξετάσεων, όπως το σύγχρονο υπερηχογράφημα υψηλής ανάλυσης, το οποίο αποτελεί τη διαγνωστική μέθοδο εκλογής σε γυναίκες κάτω των 40 ετών ή με πυκνό μαστό. Μόλις διαγνωστεί το ύποπτο εύρημα ( ψηλαφητό ή μη ) γίνεται σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές ιστολογική διάγνωση  με σύστημα βιοψίας υπό υπερηχογραφική μαστογραφική καθοδήγηση, υποτοπική αναισθησία, χωρίς νοσηλεία, ανώδυνα (όχι παρακέντηση με λεπτή βελόνη). Επί καλοήθους ευρήματος αποφεύγεται το περιττό χειρουργείο, ενώ επί κακοήθους  η ιστολογική διάγνωση   κατευθύνει τη θεραπευτική αντιμετώπιση, εξατομικευμένα για την κάθε ασθενή, με εξαιρετικά αποτελέσματα στην επιβίωση και στην ποιότητα ζωής. Παλαιότερες τακτικές, με τις οποίες η ασθενής μάθαινε τη διάγνωση μετά το χειρουργείο μέσω ταχείας βιοψίας, χωρίς ενημέρωση, χωρίς γνώση της βιολογίας του όγκου  και χωρίς προεγχειρητικό σχεδιασμό, θεωρούνται ξεπερασμένες, στη χειρουργική θεραπεία, που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο, διατηρούμε το μαστό στο 80% των περιπτώσεων με μεθόδους ογκοπλαστικής (δηλαδή τεχνικές πλαστικής χειρουργικής με έξυπνες τομές και εσωτερικές μεταφορές κρημνών μαζικού αδένα ή και δέρματος για κάλυψη του κενού που αφήνει η αφαίρεση του όγκου από το μαστό ή με τη μέθοδο της μείωσης ή της ανόρθωσης των μαστών). Στις περιπτώσεις που πρέπει να εφαρμοστεί η μαστεκτομή η μοντέρνα τεχνική  με διατήρηση δέρματος ή και θηλής και άμεση αποκατάσταση με προθέματα σιλικόνης, διατατήρες (expanders) ή μυοδερματικούς κρημνούς του σώματός μας (π.χ. από την πλάτη ή την κοιλία) προσφέρουν πολύ καλά αισθητικά αποτελέσματα. Έτσι η χειρουργική του μαστού δεν συνεπάγεται πλέον τον ακρωτηριασμό της γυναίκας, αλλά μία τεχνικά εξειδικευμένη, αισθητικά προσανατολισμένη επέμβαση που εξασφαλίζει  ποιότητα ζωής. Σήμερα η χειρουργική του μαστού απαιτεί ειδική, υψηλού επιπέδου εκπαίδευση. Προοπτική μελέτη μου για τα αποτελέσματα και την επίδραση των σύγχρονων τεχνικών μαστεκτομής στην ποιότητα της ζωής των ασθενών δημοσιεύθηκε στο διεθνούς φήμης και υψηλής επιστημονικής αξίας ιατρικό περιοδικό European Journal of Cancer EJC τον Νοέμβριο του 2022, ενώ άλλη προοπτική μελέτη μου για τα αποτελέσματα και την επίδραση των καινοτόμων χειρουργικών τεχνικών ογκοπλαστικής με διατήρηση του μαστού στην ποιότητα της ζωής των ασθενών δημοσιεύθηκε στο διεθνούς φήμης και υψηλής επιστημονικής αξίας ιατρικό περιοδικό The Breast τον Απρίλιο του 2023.   Το βραβείο για την Ιατρική Καινοτομία και την Πρωτοπορία μου απονεμήθηκε για το έργο μου στη χειρουργική του μαστού, κατά τη διάρκεια του 9ου Συμποσίου Ιατρικής Αριστείας-Καινοτομίας & Τουρισμού Υγείας, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 2023. Με την ομάδα μου πραγματοποιούμε καθημερινά όλο το φάσμα των χειρουργικών επεμβάσεων καλοήθων και κακοήθων παθήσεων του μαστού, εφαρμόζοντας όλες τις σύγχρονες τεχνικές ογκοπλαστικής χειρουργικής. Το ποσοστό ίασης των ασθενών μου με καρκίνο του μαστού είναι σχεδόν 100%. Με τα σύγχρονα διαγνωστικά μέσα και χειρουργικές τεχνικές, ο καρκίνος μαστού μπορεί να ιαθεί. Το άλφα και το ωμέγα στην προσπάθεια αυτή είναι η πρώιμη διάγνωση και η έγκαιρη θεραπεία με ποσοστά ίασης άνω του 86% στα σύγχρονα κέντρα μαστού διεθνώς. Ο προληπτικός ετήσιος έλεγχος σε ειδικό μαστολόγο σώζει ζωές.

Δρ. Ειρήνη Αγγελίδου-Χαιρέτη, MD PhD
Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος – Ογκολόγος, Ειδικός Μαστολόγος – Χειρουργός μαστού
Επιστημονική Διευθύντρια της Μονάδας Μαστού Euromedica Γενική Kλινική Δωδεκανήσου
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Επιστημονικός Συνεργάτης ΙΑΣΩ Αθηνών και Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
Εξειδικευμένη στη λαπαροσκοπική και ενδοσκοπική χειρουργική στη Γερμανία και μέλος της ευρωπαϊκής γυναικολογικής εταιρείας λαπαροσκόπησης-ενδοσκόπησης ESGE
Τ. Επιμελήτρια Προπαιδευτικής Πανεπιστημιακής Κλινικής Δρέσδης Γερμανίας και υπεύθυνη του Κέντρου Μαστού