Μεταρρυθμίσεις στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή – Βασίλειος Α. Μπαγιώκος

Μεταρρυθμίσεις στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή

Όπως είναι γνωστό, ο νόμος 4958/2022 μεταρρύθμισε πολλές διατάξεις που αφορούσαν στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, καθιστώντας την Ελλάδα σε μία από τις χώρες με εξαιρετικά ευνοϊκό πλαίσιο. Η αναγκαιότητα αυτών των μεταρρυθμίσεων ήταν επιβεβλημένη, διότι ο αρχικός νόμος θεσμοθετήθηκε πριν από 20 χρόνια και ως γνωστόν στα χρόνια αυτά εξελίχθηκε με ταχύτατους ρυθμούς τόσο η αναπαραγωγική ιατρική, όσο και η βιοτεχνολογία!
Ας δούμε επιγραμματικά τις σημαντικότερες αλλαγές που φέρνει ο νέος νόμος.
1. Αύξηση κατά τέσσερα έτη τού ορίου ηλικίας των γυναικών που υποβάλλονται σε ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, δηλαδή έως τα 54 έτη. Είναι σημαντικός ο αριθμός των γυναικών, που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν και βρίσκονται ακριβώς στο ηλικιακό όριο των σαράντα εννέα με πενήντα (49-50) ετών. Η χρονική αυτή επιμήκυνση αποτελεί, αδιαμφισβήτητα, μία νομική κατάκτηση υπέρ των γυναικών αλλά συνάμα αναδεικνύει και την πρόνοια της ελληνικής νομοθεσίας, καθώς έρχεται να ευθυγραμμισθεί με ό,τι συμβαίνει σε πολλά άλλα κράτη. Επίσης, καθορίζονται με αποφάσεις της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και όλες οι διαδικασίες που θα εξασφαλίζουν την υγεία του υποβοηθούμενου ατόμου. Η μεταρρύθμιση αυτή κλείνει ταυτόχρονα, την “πόρτα” στα κέντρα του εξωτερικού, στα οποία αναγκαστικώς, κατέφευγαν οι ενδιαφερόμενοι.

2. Δεύτερη σημαντική αλλαγή είναι η δυνατότητα της γυναίκας να κρυοσυντηρήσει το γενετικό της υλικό για κοινωνικούς λόγους αλλά συγχρόνως και η αποδέσμευση της κρυοσυντήρησης για ιατρικούς λόγους. Θεμελιώνεται το δικαίωμα της γυναίκας να αποφασίζει η ίδια για το σώμα της, το δικαίωμα της αυτοδιάθεσής της, να αποφασίζει η ίδια αναφορικά με το πότε θα καταψύξει τα ωάριά της, καθώς και το πότε θα τεκνοποιήσει! Έως τώρα, αυτό προβλεπόταν μόνον όταν συνέτρεχαν σοβαροί ιατρικοί λόγοι. Από τούδε και στο εξής, όμως, γενικεύεται και αποτελεί αποκλειστικώς και μόνον απόφαση τής ίδιας της γυναίκας!
3.Αίρεται, επίσης, η αναχρονιστική προϋπόθεση της συναίνεσης του συζύγου, ή του συντρόφου της, για την κρυοσυντήρηση του γενετικού υλικού, αποδεσμεύοντας την γυναίκα από το “καθεστώς” των υπογραφών του συζύγου.
4. Επιτρέπεται η χρήση του μη γονιμοποιημένου κρυοσυντηρημένου γενετικού υλικού από τα πρόσωπα που το έχουν καταθέσει στην περίπτωση της λύσης/ ακύρωσης/ του γάμου, της διάσπασης του συμφώνου συμβίωσης καθώς και τη λήξη της συμβίωσης.
5. Τομή αποτελεί και η κατάργηση του ανωτάτου ορίου της κρυοσυντήρησης το οποίο και απελευθερώνεται χρονικά. Η γυναίκα, λοιπόν, δεν θα χρειάζεται να επαναλάβει την διαδικασία, με την συνοδό ψυχολογική και οικονομική επιβάρυνση που αυτό θα συνεπαγόταν!
6.Τέλος, υπάρχει η δυνατότητα του δότη, ή της δότριας γενετικού υλικού, να αποφασίζει ο ίδιος ή η ίδια για το αν θα γίνεται γνωστή η ταυτότητά του, ή η ταυτότητά της. Ομοίως, και τα υποβοηθούμενα πρόσωπα θα επιλέγουν από κοινού (εάν πρόκειται για ζεύγος συζύγων ή συντρόφων) για την επωνυμία ή την ανωνυμία του/της δότη/ δότριας.
Πέραν, λοιπόν, των ως άνω αλλαγών που αφορούν τον εκσυγχρονισμό του συνολικού πλαισίου, υπάρχουν και κάποιες άλλες, οι οποίες καταργούν διακρίσεις αλλά και λύνουν προβλήματα, που αναφύονται από την ίδια την ζωή και τις οποίες τις επιβάλλει, ουσιαστικώς, η ίδια η επιστήμη. Έτσι, με τον νέο νόμο ιδρύεται Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζα Κρυοσυντήρησης, ειδικά για τους HIV οροθετικούς συμπολίτες μας. Στην ίδια κατεύθυνση ‘πορεύεται’ και η πρόβλεψη τού νόμου για τα intersex άτομα, παιδιά, δηλαδή που γεννιούνται με διάφορες παραλλαγές στα εξωτερικά χαρακτηριστικά τού φύλου τους.
Πρόκειται, λοιπόν για ένα νέο εκσυγχρονισμένο νομοθετικό πλαίσιο, που ανταποκρίνεται πολύ περισσότερο στις ανάγκες και επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας. Προάγει τον ιατρικό αναπαραγωγικό τουρισμό και φιλοδοξεί να αυξήσει τις γεννήσεις στην χώρα μας. Η αύξηση του ηλικιακού ορίου θα βοηθήσει πολλά ζευγάρια να κάνουν το όνειρο για δημιουργία οικογένειας πραγματικότητα. Συμβάλλει θετικά στη λύση του τεράστιου δημογραφικού προβλήματος, βοηθώντας τα ζευγάρια να αποκτήσουν και περισσότερα του ενός παιδιά!
Θεωρώ, ότι πρόκειται για αλλαγές που με μία βαθύτερη μελέτη, και εάν θέλετε, και από την άποψη της φιλοσοφίας καθώς, είναι γνωστό πως τα θέματα αναπαραγωγής και βιοηθικής χωρούν ερμηνείες και αναλύσεις πολλές, εμπεριέχουν ένα βαθύτερο κοινωνικό αποτύπωμα. Με συναίσθημα ευθύνης και με γνώμονα το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα κάθε ανθρώπου να αναπαραχθεί, οφείλουμε να εναρμονιστούμε στο νέο νομοθέτημα αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες τον ασθενών μας.
Με σεβασμό πάντα στη δημιουργία οικογένειας!

Dr. Βασίλειος Α. Μπαγιώκος
Μαιευτήρας Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Συνεργάτης Institute of Life – IASO