Νεώτερα δεδομένα στην ολική αρθροπλαστική του γόνατος – γράφει ο Δρ. ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΚΟΥΚΟΥΜΠΗΣ Ορθοπεδικός Χειρουργός

Η Ολική Αντικατάσταση (ή Αρθροπλαστική) του Γόνατος είναι η μόνη ενδεδειγμένη θεραπεία για την προχωρημένη αρθρίτιδα του γόνατος.

Στην επέμβαση αυτή γίνεται αφαίρεση του φθαρμένου τμήματος του γόνατος και τοποθετείται μία πρόθεση, μία νέα δηλαδή τεχνητή άρθρωση. Η επέμβαση αυτή επιτυγχάνει την ανώδυνη κίνηση και λειτουργικότητα του γόνατος.
Οι επεμβάσεις αυτές, που είναι μεγάλες και σοβαρές, παλαιότερα ήταν ιδιαίτερα επώδυνες, αιματηρές, και συνοδευόταν από παρατεταμένο χρόνο αποκατάστασης. Σήμερα υπάρχουν ειδικές τεχνικές, εργαλεία και προθέσεις που επιτυγχάνουν ταχύτερη και ανώδυνη κινητοποίηση, η δε επιβίωσή τους ξεπερνά κατά πολύ τις προηγούμενες (υπολογίζεται ότι το 80% ξεπερνά τα 25 χρόνια).
Για να γίνει εφικτό όμως αυτό πρέπει να συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις.

Η επέμβαση αυτή για περιγραφικούς λόγους μπορεί να χωριστεί σε τρία στάδια:
1. Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει την προσπέλαση, την χειρουργική τομή δηλαδή, που προσεγγίζεται η άρθρωση του γόνατος. Η σωστή προσπέλαση επηρεάζει καθοριστικά το άμεσο αλλά και μερικές φορές και το τελικό αποτέλεσμα. Με τις συνήθεις προσπελάσεις γίνεται τομή του τετρακεφαλικού τένοντα ή του μυός και μετά το πέρας της επέμβασης γίνεται συρραφή τους. Αυτό όμως δημιουργεί επώδυνες κινήσεις, καθυστέρηση της αποκατάστασης και ενδεχομένως όχι καλό τελικό λειτουργικό αποτέλεσμα. Η καλύτερη, η πλέον ατραυματική αλλά και ανώδυνη προσπέλαση είναι η “subvastus”, δηλαδή κάτω από τον μυ. Με αυτήν, δεν κόβεται ο μυς και ο τένοντας, και μετά το πέρας της επέμβασης ο μυς επανέρχεται στη θέση που ήταν χωρίς να έχει επηρεαστεί καθόλου. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η άμεση (σε 2-3 ώρες) και πλέον ανώδυνη κινητοποίηση και βάδιση του ασθενούς!

2. Το δεύτερο στάδιο που επηρεάζει την θετική έκβαση της επέμβασης αυτής είναι η σωστή παρασκευή και προετοιμασία του οστού, ώστε η πρόθεση που θα τοποθετηθεί να έχει τον σωστό προσανατολισμό. Αυτό όμως δεν είναι πάντα εύκολο, επειδή η κίνηση της άρθρωσης του γόνατος είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Επιπλέον, πολλές φορές υπάρχουν διάφορες τεχνικές δυσκολίες όπως παχύσαρκο πόδι, μεγάλη παραμόρφωση ή/και δυσκαμψία του γόνατος.
Για να ξεπεραστούν αυτά τα προβλήματα, εκτός από την εμπειρία του χειρουργού, υπάρχουν και ορισμένα σύγχρονα εργαλεία τα οποία βοηθούν ή και κατευθύνουν τον χειρουργό στον σωστό προσανατολισμό της παρασκευής του οστού.
Σε αυτά περιλαμβάνεται η χρήση ψηφιακών συστημάτων και ηλεκτρονικού υπολογιστή και που αποκαλούνται πλοηγοί (navigators, πχ iAssist). Ουσιαστικά αυτό που γίνεται είναι ότι μέσω κάποιων εξαρτημάτων που τοποθετούνται διεγχειρητικά στο γόνατο, λαμβάνονται δεδομένα όσον αφορά τον προσανατολισμό της φυσιολογικής θέσης της άρθρωσης του γόνατος. Ο χειρουργός με τα δεδομένα που λαμβάνει κατευθύνει τα εργαλεία παρασκευής των οστών στην ενδεδειγμένη θέση.
Ένας άλλος τρόπος (PSI – Patients Specific Instruments) είναι η κατασκευή ενός προπλάσματος ειδικού για κάθε ασθενή και για κάθε γόνατο μέσω μίας ειδικής προεγχειρητικής μελέτης με αξονική τομογραφία. Αυτό το πρόπλασμα εφαρμόζεται κατά την διάρκεια του χειρουργείου στο γόνατο και καθοδηγεί την επιδιωκόμενη παρασκευή των οστών.
Το πλέον σύγχρονο σύστημα όλων είναι το ρομποτικό, το οποίο εξασφαλίζει την σωστή παρασκευή των οστών του γόνατος και δεν επιτρέπει στον χειρουργό να κάνει λάθος.

3. Τέλος, το τρίτο στάδιο αφορά την σωστή τοποθέτηση και εφαρμογή της πρόθεσης και που εξαρτάται αποκλειστικά από την εμπειρία του χειρουργού. Επίσης, η χρήση διάφορων φαρμάκων που ενίενται στα σωστά σημεία διεγχειρητικά στους ιστούς, οδηγεί στο ταχύτερο και καλύτερο μετεγχειρητικό αποτέλεσμα.

Με τον συνδυασμό όλων των ανωτέρω επιτυγχάνεται:

– η πλέον ανώδυνη επέμβαση,
– μειωμένη απώλεια αίματος
– ταχύτερη και άμεση κινητοποίηση και επομένως μειωμένη παραμονή στην κλινική (1-2 ημέρες)
– καλύτερο εύρος κίνησης
– ελαχιστοποίηση επιπλοκών
– την μικρότερη τομή του δέρματος και τέλος
– αυξημένη επιβίωση της Αρθροπλαστικής

ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΚΟΥΚΟΥΜΠΗΣ
Ορθοπεδικός Χειρουργός

– Διδάκτορας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
– τ. Πρόεδρος του Τμήματος Ισχίου και Γόνατος της Ελληνικής Ορθοπεδικής Εταιρείας (ΕΕΧΟΤ)
– Μετεκπαιδευθείς στην Αμερική στην Χειρουργική Γόνατος και Ισχίου
– Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης