Ο ρόλος του λιπώδους ιστού στην υγεία των οστών -Μαρία Κουτσάκη

Τα οστά και το λίπος αποτελούν δυο βασικούς ιστούς με κύριους ρόλους τη στήριξη, την προστασία, τη μόνωση,  τη θερμογένεση και την παραγωγή ενέργειας. Όμως, παρόλο που φαινομενικά επιτελούν διαφορετικό έργο, επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν, συμβάλλοντας στην ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Το μεν λίπος χωρίζεται σε φαιό και λευκό. Βρίσκεται κάτω από δέρμα (υποδόριο) ή περιβάλλει εσωτερικά όργανα (σπλαχνικό). Τα δε οστά αποτελούν το στήριγμα του σώματος. Τη μεγαλύτερη οστική μάζα την αποκτούμε γύρω στα είκοσι και από τα πενήντα αρχίζει σιγά σιγά η απώλειά της, ώσπου, μετά την εμμηνόπαυση για τις γυναίκες, χωρίς την προστασία των οιστρογόνων, επέρχεται αλλαγή της δομής και απώλεια οστού με πιθανή κατάληξη την οστεοπενία ή την οστεοπόρωση. Αυτές μπορεί να συμβούν και πριν την εμμηνόπαυση από άλλες νόσους όπως υπερπαραθυρεοειδισμό, υπερθυρεοειδισμό, σύνδρομο Cushing, υπογοναδισμό, παθήσεις του εντέρου – σύνδρομα δυσαπορρόφησης κλπ. Η δευτεροπαθής οστεοπόρωση, συνήθως, είναι ιατρογενής και οφείλεται σε παρεμβάσεις που στοχεύουν στην καταστολή των ορμονών του φύλου, όπως συμβαίνει στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη ή του μαστού. Για χρόνια υπήρχε η πεποίθηση ότι ο λιπώδης ιστός έπαιζε το ρόλο “αποθήκης ενέργειας” και εκείνο του μηχανισμού προστασίας κατά την πτώση. Τελευταία, έχει αποδειχθεί ότι, επιπρόσθετα, εκκρίνει μια μεγάλη γκάμα ουσιών, μεταξύ αυτών κάποιες με ορμονική δράση και παίζει ενεργό ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας του οργανισμού. Σε αυτές έχει δοθεί ο γενικός τίτλος λιποκίνες και ανακαλύπτονται συνεχώς καινούριες. Ενδεικτικά, κάποιες από αυτές είναι η λεπτίνη, η αντιπονεκτίνη, η βισφατίνη, η ρεζιστίνη κ.α. Η πιο καλά μελετημένη είναι η λεπτίνη, η οποία δρα πάνω σε κύτταρα υπεύθυνα για την αποδόμηση του οστού, τους οστεοκλάστες αναστέλλοντας την ωρίμανσή τους, “φρενάροντας” έτσι την απώλεια οστικής μάζας. Ταυτόχρονα, μέσω του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, η ίδια ορμόνη προάγει την οστική απορρόφηση. Συνεπώς, η λεπτίνη συμβάλλει στον έλεγχο της οστικής μάζας, μέσω της δυναμικής ισορροπίας μεταξύ των δυο αντίθετων δράσεων της. Έπειτα, ο λιπώδης ιστός είναι σημείο πρόσληψης, αποθήκευσης, δράσης και μεταβολισμού των ορμονών του φύλου. Μετά την εμμηνόπαυση η μετατροπή των ανδρογόνων σε οιστρογόνα, που λαμβάνει χώρα στο λίπος, είναι η πιο σημαντική πηγή οιστρογόνων για τον οργανισμό, τα οποία παίζουν, έστω και πιο ασθενή από όσο πριν την εμμηνόπαυση, προστατευτικό ρόλο ενάντια στην απώλεια οστικής μάζας. Επιπλέον, στο λιπώδη ιστό αποθηκεύεται η πολύ σημαντική για την υγεία μας βιταμίνη D, της οποίας το βασικό έργο είναι η εναπόθεση ασβεστίου στα οστά, απαραίτητου για τη σκελετική υγεία. Η διαταραχή της ισορροπίας του λιπώδους ιστού, κυρίως προς τα κάτω, επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδά της στον οργανισμό. Συμπερασματικά, είναι σημαντικό, ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση στις γυναίκες, να διατηρείται ένα καλό ποσοστό λίπους για το φύλο και την ηλικία, με κανονικό σωματικό βάρος, καθώς επιδρά ωφέλιμα στην σκελετική υγεία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με το συνδυασμό καλής διατροφής και σωματικής άσκησης. Τα δυο άκρα, η απίσχναση (το να είναι κάποιος υπερβολικά αδύνατος) και η παχυσαρκία είναι σοφό να αποφεύγονται, καθώς το μεν πρώτο αυξάνει τον κίνδυνο για οστεοπόρωση, λόγω έλλειψης λιπώδους μάζας, ενώ το δεύτερο κρύβει σοβαρούς κινδύνους για το καρδιαγγειακό σύστημα.

Bio

Η Κουτσάκη Μαρία γεννήθηκε στην Αθήνα και ολοκλήρωσε τις σχολικές της σπουδές με άριστα στο Γενικό Λύκειο Αγίου Νικολάου Κρήτης. Κατά τη διάρκεια των ετών αυτών απέκτησε πτυχία στην αγγλική και τη γερμανική γλώσσα. Επίσης μιλά άπταιστα ιταλικά. Κατόπιν έλαβε Πτυχίο Ιατρικής και Χειρουργικής από το Δεύτερο Πανεπιστήμιο Σπουδών της Νάπολι με διπλωματική βαθμολογημένη με άριστα. Εξετέλεσε την υποχρεωτική υπηρεσία υπαίθρου στο Περιφερικό Ιατρείο Ερμιόνης Αργολίδος. Έκανε δυο χρόνια ειδικότητα Εσωτερικής Παθολογίας στο Γενικό Νοσοκομείο Ιεράπετρας στην Κρήτη και ολοκλήρωσε την ειδικότητα της Ενδοκρινολογίας μετά από άλλα τέσσερα έτη στην Κλινική Ενδοκρινολογίας Σακχαρώδη Διαβήτη και Νόσων του Μεταβολισμού του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου, όπου εκπαιδεύτηκε σε όλο το φάσμα της Ενδοκρινολογίας. Στο πλαίσιο αυτό, ακολούθησε εκπαίδευση στην παιδοενδοκρινολογία στο Νοσοκομείο “Παίδων η Αγία Σοφία”.

Κατόπιν εισήχθη στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών προκειμένου να κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη Γυναικεία Αναπαραγωγή, οι οποίες είναι σε εξέλιξη.

Μαρία Κουτσάκη

Ιατρός Ενδοκρινολόγος, MD

Ιατρείο Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη & Μεταβολισμού