Οσφυαλγία: Αίτια και συντηρητική αντιμετώπιση

Οσφυαλγία: Αίτια και συντηρητική αντιμετώπιση

Η οσφυαλγία αποτελεί την πιο συχνή αιτία αναζήτησης ιατρικής βοήθειας παγκοσμίως. Με τον όρο οσφυαλγία εννοούμε τον πόνο ο οποίος εμφανίζεται στην περιοχή της μέσης. Ο πόνος αυτός μπορεί να αφορά μόνο τη συγκεκριμένη περιοχή ή να αντανακλά και προς τα άκρα, στην τελευταία περίπτωση ονομάζεται ισχιαλγία.
Είναι συχνότερη στην 4η και 5η δεκαετία της ζωής και οι αιτίες της ποικίλουν. Με την κλινική εξέταση σε ένα μεγάλο ποσοστό ο ιατρός μπορεί να προσδιορίσει την αιτία καθώς και, τις περισσότερες φορές, το επίπεδο της βλάβης.
Ο ασθενής με οσφυαλγία ή ισχιαλγία ενδέχεται να υποφέρει από κάποια μυϊκή κάκωση, από κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου ή και από πιο σύνθετες καταστάσεις όπως σπονδυλολίσθηση, σπονδυλική στένωση, σκολίωση ή σπονδυλική αστάθεια.
Η θεραπεία σε κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική. Η θεραπεία που θα συστήσει ο ιατρός στον ασθενή εξαρτάται κυρίως από την κλινική εικόνα και από την παρουσία ή όχι νευρολογικών συμπτωμάτων. Επίσης ο ασθενής προσανατολίζεται προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση ανάλογα με την ποιότητα ζωής που έχει και τις απαιτήσεις του.
Έτσι λοιπόν και αφού μετά από συζήτηση έχει αποφασιστεί η συντηρητική αντιμετώπιση της κατάστασης ο ιατρός έχει στη “φαρέτρα” του διάφορα εργαλεία ώστε να βοηθήσει τον ασθενή. Στις περισσότερες περιπτώσεις και εφόσον η κατάσταση του ασθενούς δεν είναι ιδιαίτερα σοβαρή επιλέγεται ένας συνδυασμός φυσικοθεραπειών με απλές ασκήσεις τις οποίες ο ασθενής μπορεί να εκτελεί σπίτι του. Επιπροσθέτως, συστήνουμε στον ασθενή θερμά επιθέματα, είτε σε μορφή θερμοφόρας ή στη μορφή κάποιας θερμαντικής αλοιφής ή ακόμα και έμπλαστρου και την αποφυγή άρσης βάρους , στροφικών κινήσεων και γενικώς ακραίων κινήσεων που μπορεί να επιδεινώσουν την κατάστασή του. Μια από τις συχνότερες ερωτήσεις αποτελεί η τοποθέτηση ή όχι κηδεμόνα οσφύος. Ο κηδεμόνας μπορεί να τοποθετηθεί ως μέσο ανακούφισης αλλά δεν πρέπει η χρήση του να ξεπερνά τις 10 ημέρες, καθώς η μακρόχρονη χρήση του αποδυναμώνει τους μύες της οσφύος και έτσι τους κάνει πιο επιρρεπής σε τραυματισμούς. Επίσης ο κηδεμόνας φοριέται όταν ο ασθενής είναι όρθιος και όχι όταν ο ασθενής ξαπλώνει ή κάθεται σε κάποιο κάθισμα.
Συνεχίζοντας, στα όπλα που έχει ο κάθε ορθοπαιδικός να αντιμετωπίσει μια οσφυαλγία θα πρέπει να μιλήσουμε για τους διαφόρους συνδυασμούς φαρμάκων που μπορούμε να χορηγήσουμε. Κατ΄ αρχήν έχουμε στη διάθεση μας διάφορα μυοχαλαρωτικά σκευάσματα τα οποία ο ασθενής μπορεί να λάβει χωρίς ιδιαίτερο φόβο για παρενέργειες. Λίγο πιο ισχυρά είναι τα διάφορα αντιφλεγμονώδη σκευάσματα με τα οποία μπορούμε να προσφέρουμε σημαντική ανακούφιση στον ασθενή, χρειάζεται όμως ιδιαίτερη προσοχή στο ιστορικό του ασθενούς καθώς και στα συνυπάρχοντα προβλήματα καθώς τα αντιφλεγμονώδη είναι δυνατό να επηρεάσουν την πίεση, την πηκτικότητα του αίματος κ.α. Τρίτη κατηγορία σκευάσματος τα οποία χορηγούμε είναι τα κορτιζονούχα. Η κορτιζόνη αποτελεί ένα πάρα πολύ σημαντικό και βοηθητικό εργαλείο σε όσους ασχολούνται με τη σπονδυλική στήλη, διότι είναι η ουσία την οποία χορηγούμε όταν είμαστε αντιμέτωποι με ήπια νευρολογική σημειολογία. Ως εκ΄ τούτου καταλαβαίνουμε ότι η χορήγηση κορτιζόνης αφορά πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις και πρέπει να λαμβάνεται μόνο μετά από συμβουλή ιατρού.
Μια τελευταία μέθοδος που χρησιμοποιείται και δεν είναι ευρέως γνωστή, είναι η έγχυση κορτιζόνης μαζί με κάποιο τοπικό αναισθητικό. Η έγχυση αυτή μπορεί να είναι επισκληρίδιος, ενδοτρηματική ( στο σημείο από όπου τα νεύρα “αφήνουν” την σπονδυλική στήλη στην πορεία τους προς τα άκρα) ή να αφορά τις μικρές αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης. Η μέθοδος αυτή ανήκει στις συντηρητικές μεθόδους λόγω του ότι δεν απαιτείται αναισθησία για την εκτέλεση αυτής της ιατρικής πράξης. Κατά την έγχυση, και υπό ακτινοσκοπική καθοδήγηση, οδηγούμε τη βελόνα παρακέντησης στο σημείο που μας ενδιαφέρει. Αφού την τοποθετήσουμε στο επιθυμητό σημείο και πιστοποιήσουμε ότι βρισκόμαστε στη σωστή θέση, με 2 συνήθως ακτινογραφίες, εγχύουμε έναν συνδυασμό φαρμάκων που περιέχει κορτιζόνη (σε διάφορες μορφές) καθώς και κάποιο τοπικό αναισθητικό (ξυλοκαΐνη, ροπιβακαΐνη κ.ά.). Με τη μέθοδο αυτή μπορούμε να ανακουφίσουμε τον ασθενή από πολύ σύνθετες καταστάσεις και μάλιστα για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Επιπροσθέτως, αποφεύγουμε τις ανεπιθύμητες ενέργειες των σκευασμάτων αφού η κορτιζόνη χρησιμοποιείται τοπικά χωρίς να εισέρχεται σε μεγάλες ποσότητες στη συστηματική κυκλοφορία. Τέλος δεν υπάρχει κάποια αντένδειξη για την εφαρμογή της μεθόδου και επίσης πολύ συχνά μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε ως διαφοροδιαγνωστικό μέσο, όταν δεν είμαστε σίγουροι αν τα συμπτώματα του ασθενούς οφείλονται στα προβλήματα της οσφυϊκής του χώρας.
Εν κατακλείδι οι επιλογές που έχουμε, όσων αφορά τη συντηρητική αντιμετώπιση της οσφυαλγίας, είναι αρκετές, διαφορετικές μεταξύ τους και ικανές να καλύψουν την πλειονότητα των περιπτώσεων. Χρειαζόμαστε όμως σωστή καθοδήγηση και πειθαρχεία στη θεραπεία ώστε αυτή να έχει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Χρήστος Κυριλής
Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης
Επιμελητής Κλινικής Σπονδυλικής Στήλης Metropolitan General