Παναγιώτα Ντασίου – ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ: ΠΡΟΛΗΨΗ, ΘΕΡΑΠΕΙΑ, ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., 1 στις 12 γυναίκες στις αναπτυγμένες χώρες και 1 στις 27 στις αναπτυσσόμενες χώρες θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού. Ενώ όμως η συχνότητα εμφάνισης αυξάνεται, η θνητότητα από καρκίνο του μαστού έχει μειωθεί σημαντικά.

Το γεγονός αυτό οφείλεται στον προληπτικό έλεγχο και την έγκαιρη διάγνωση, αλλά και στις σύγχρονες και στοχευμένες θεραπείες. Δεδομένου ότι 9 στις 10 γυναίκες με καρκίνο του μαστού δεν έχουν ιστορικό στην οικογένεια, ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος με ψηφιακή μαστογραφία, υπερηχογράφημα και κλινική εξέταση είναι απαραίτητος για όλες τις γυναίκες άνω των 40 ετών. Οι νεότερες γυναίκες καλό είναι να υποβάλλονται σε υπερηχογράφημα μαστών ανά έτος, καθώς ο καρκίνος του μαστού παρατηρείται δυστυχώς σε όλο και μικρότερες ηλικίες. Διαγνωστικά εργαλεία, όπως η μαγνητική μαστογραφία, η ψηφιακή τομοσύνθεση, ελαστογραφία  και το σύστημα ABUS  έρχονται να συμβάλλουν ως συμπληρωματικές εξετάσεις στην έγκαιρη διάγνωση ενός καρκίνου και την παρακολούθηση γυναικών με πυκνούς μαστούς, ενθέματα ή διαγνωστικά προβλήματα. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο έλεγχος των μαστών πριν από κάθε προγραμματισμένη εγκυμοσύνη και η παρακολούθηση με υπέρηχο κατά τη διάρκεια αυτής, ώστε να διαγνωσθούν έγκαιρα όσο αυτό είναι δυνατό καταστάσεις που θα μπορούσαν να εξελιχθούν, λόγω της εγκυμοσύνης.

Όσον αφορά στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, η Ογκοπλαστική χειρουργική και οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές έχουν συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη εξαιρετικού αισθητικού αποτελέσματος. Οι ποικίλες τεχνικές αποκατάστασης του ελλείμματος μετά από μία ογκεκτομή ή αποκατάστασης του μαστού μετά από μαστεκτομή (με ενθέματα ή με κρημνό από άλλο σημείο του σώματος), όπως και η αποκατάσταση της θηλής χειρουργικά ή με 3D tatoo, έχουν βοηθήσει πολλές γυναίκες που βρίσκονται στην πιο ευάλωτη περίοδο της ζωής τους, να διατηρήσουν καλή ψυχολογία και να μην διαταραχθεί μακροπρόθεσμα η καθημερινότητά τους και η προσωπική τους ζωή. Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι έχει ελαχιστοποιηθεί η χειρουργική της μασχάλης με τη βιοψία του λεμφαδένος φρουρού σε συνδυασμό με την ένταξη της φυσικοθεραπείας από την πρώτη κιόλας χειρουργική ημέρα, έχει περιορίσει σημαντικά τη συχνότητα του λεμφοιδήματος του σύστοιχου άνω άκρου, που στο παρελθόν είχε ταλαιπωρήσει αμέτρητες γυναίκες μετεγχειρητικά. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα η χειρουργική της μασχάλης μπορεί να παραληφθεί εντελώς, όπως σε γυναίκες άνω των 80 ετών με ήπιους όγκους.

Οι θεραπείες που εφαρμόζονται στον καρκίνο του μαστού είναι η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία και η ορμονοθεραπεία, ανάλογα με την περίπτωση. Η ακτινοβολία σε συνδυασμό με μία επαρκή χειρουργική επέμβαση (να έχουν επιτευχθεί καθαρά όρια) προστατεύει σε σημαντικό βαθμό από την τοπική υποτροπή, ενώ οι συστηματικές θεραπείες, χημειοθεραπεία και ορμονοθεραπεία από την πιθανότητα απομακρυσμένης μετάστασης. Η χημειοθεραπεία γίνεται συνήθως πρώτη στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητη. Υπάρχουν πλέον πολλές επιλογές σε φάρμακα, ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου, αρκετά εκ των οποίων είναι στοχευμένα και με πολύ καλά αποτελέσματα ακόμα και σε προχωρημένες περιπτώσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται να προηγηθεί η θεραπεία του χειρουργείου και αυτό έχει να κάνει καθαρά με τον ιστολογικό τύπο και όχι με το στάδιο της νόσου. Στους τριπλά αρνητικούς καρκίνους εφαρμόζεται σε αρκετές περιπτώσεις και η ανοσοθεραπεία και σε όγκους  Her2 θετικούς τα μονοκλωνικά αντισώματα, συμπληρωματικά πάντα της χημειοθεραπείας. Σε κάποιους όγκους, ακόμα και σε μικρό μέγεθος, μπορεί να είναι πιο ωφέλιμο να δοθεί πρώτα η θεραπεία και να ακολουθήσει το χειρουργείο, δεδομένου ότι αυτό μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για τη δράση των φαρμάκων και την μετέπειτα αγωγή που θα ακολουθηθεί. Με τα μέσα αυτά που διαθέτουμε, έχουμε καταφέρει να πετύχουμε πολύ ψηλά ποσοστά ίασης, ακόμα και στους πιο δύσκολους ιστολογικούς τύπους ιδιαίτερα αν είναι σε αρχικό στάδιο.

Η ακτινοβολία ακολουθεί της χημειοθεραπείας. Εφαρμόζεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων διατήρησης του μαστού και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όταν έχει γίνει μαστεκτομή. Η τεχνική που εφαρμόζεται και τα σύγχρονα μηχανήματα έχουν ως αποτέλεσμα τη στοχευμένη ακτινοβόλιση του μαζικού αδένα, ώστε να είναι μηδαμινή η επίδραση στα υπόλοιπα όργανα του θώρακα. Η ορμονοθεραπεία θεωρείται ούτως ή άλλως στοχευμένη θεραπεία για τους ορμονοευαίσθητους όγκους, ιδιαίτερα με τα νεότερης γενιάς φάρμακα που στοχεύουν σε συγκεκριμένους υποδοχείς στο καρκινικό κύτταρο.

Θα πρέπει φυσικά να αναφερθεί και ο ρόλος του γονιδιακού ελέγχου για κληρονομούμενο καρκίνο του μαστού. Όταν διενεργείται προληπτικά σε γυναίκες με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό, μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο παρακολούθησης και των επιλογών προφύλαξης των γυναικών που κρίνονται υψηλού κινδύνου. Και σε συγκεκριμένες γυναίκες όμως που έχουν ήδη νοσήσει είναι χρήσιμος ο έλεγχος, για την εκτίμηση κινδύνου εμφάνισης δεύτερου πρωτοπαθούς καρκίνου και ενδεχομένως για στοχευμένα φάρμακα για τις γυναίκες που είναι BRCA θετικές.

Οι γυναίκες που παρακολουθούν τακτικά τους μαστούς τους έχει αποδειχθεί, βάσει μελετών, ότι έχουν την καλύτερη πορεία και την καλύτερη πρόγνωση απ’ όλες. Ο συνδυασμός του ενδεδειγμένου προληπτικού ελέγχου με τις στοχευμένες και σύγχρονες θεραπείες που διαθέτουμε έχουν αυξήσει σημαντικά την επιβίωση αλλά και το διάστημα ελεύθερο νόσου στον καρκίνο του μαστού.

Παναγιώτα Ντασίου
Χειρουργός μαστού
Αν/τρια Δ/ντρια Β ‘Κλινικής Μαστού ΙΑΣΩ Αθηνών “Δ/ντής Γρ. Ξεπαπαδάκης”