Πρόληψη καρκίνου μαστού στα πλαίσια του ετήσιου γυναικολογικού ελέγχου – Μαριλία Νικολαϊδου

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες,. Υπολογίζεται πως 1 στις 8 γυναίκες θα εμφανίσει καρκίνο μαστού σε κάποια φάση της ζωής της. Αποτελεί ωστόσο μία κακοήθεια που μπορεί να θεραπευθεί εφόσον διαγνωσθεί έγκαιρα.

Στην Ευρώπη το 60% των περιστατικών διαγιγνώσκεται σε πρώιμο στάδιο ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι 5%. Το χαμηλό αυτό ποσοστό φανερώνει πόσο πίσω είναι η χώρα μας στον τομέα της πρόληψης. Αυτό μπορεί να αλλάξει εφόσον ο έλεγχος του μαστού αποτελέσει κομμάτι του ετησίου γυναικολογικού ελέγχου, με την ψηλάφηση από τον γυναικολόγο και την παραπομπή για τις κατάλληλες απεικονιστικές εξετάσεις.

Ποιοί είναι οι Παράγοντες κινδύνου;

• Ηλικία: Ο κίνδυνος αυξάνει όσο προχωρά η ηλικία. Οι περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζονται σε γυναίκες άνω των 50 ετών.
• Κληρονομικότητα: Μόλις το 5% των καρκίνων μαστού οφείλονται σε κληρονομούμενους παράγοντες, όπως τα γονίδια BRCA-1 και BRCA-2. Οι γυναίκες αυτές έχουν κίνδυνο να νοσήσουν σε ηλικίες μεταξύ 30 και 40 ετών.
• Έμμηνος ρύση: Γυναίκες με εμμηναρχή νωρίς (πριν τα 11 έτη) και εμμηνόπαυση μετά τα 55 έτη, θεωρείται πως έχουν σχετικά αυξημένο κίνδυνο.
• Αλκοόλ και κάπνισμα: αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μαστού
• Παχυσαρκία: οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο μαστού, λόγω αυξημένων οιστρογόνων.

Ποια τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού

Στα αρχικά στάδια δεν υπάρχει κανένα σύμπτωμα. Σε αυτή την φάση μπορεί να διαγνωσθεί με την μαστογραφία . Αυτός είναι και ο λόγος που όλες οι γυναίκες μετά τα 40 έτη πρέπει να υποβάλλονται σε μαστογραφία.

Συνήθη συμπτώματα είναι:

• Ψηλαφητό μόρφωμα
• Έκκριση υγρού από τη θηλή
• Έλξη του δέρματος προς τα μέσα (εισολκή)
• Ερυθρότητα του μαστού
• Παραμόρφωση του σχήματος του μαστού
• Σκλήρυνση ή έλκος

Με την εμφάνιση οποιουδήποτε από τα παραπάνω σημεία πρέπει η γυναίκα να απευθύνεται στον γιατρό της για εξέταση και περαιτέρω έλεγχο, χωρίς να σημαίνει πως πρόκειται πάντα για καρκίνο.

Καρκίνος μαστού και κληρονομικότητα

Γυναίκες που φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA 1 και BRCA 2 έχουν πέντε φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο μαστού και δέκα ως τριάντα για καρκίνο  ωοθήκης. Στις μέρες μας υπάρχει η δυνατότητα εντοπισμού των γυναικών που φέρουν τις μεταλλάξεις. Ο έλεγχος έχει νόημα να γίνεται σε γυναίκες που έχουν ισχυρό κληρονομικό ιστορικό , όπως μητέρα, αδερφή ή γιαγιά με καρκίνο μαστού ή/ και ωοθήκης σε ηλικία μικρότερη από 40 ετών και αφού πρώτα συμβουλευτούν τον γιατρό τους.

Οι γυναίκες στις οποίες μετά τον γονιδιακό έλεγχο ανιχνεύονται οι μεταλλάξεις των γονιδίων θα πρέπει να συζητούν με τον γιατρό τους τις ενδεχόμενες επιλογές. Η προφυλακτική άμφω μαστεκτομή με πλαστική αποκατάσταση των μαστών αποτελεί μία από αυτές, ενώ αφού ολοκληρωθεί η τεκνοποιία ή κοντά στην εμμηνόπαυση μπορεί να γίνει προφυλακτική ωοθηκεκτομή.

Για τις γυναίκες που είναι φορείς των μεταλλάξεων και δεν επιλέγουν την χειρουργική αντιμετώπιση, πρέπει η παρακολούθηση να είναι ιδιαίτερα τακτική και συγκεκριμένη. Αυτή περιλαμβάνει:

• μηνιαία αυτοεξέταση από την ηλικία των 18 ετών
• κλινική εξέταση 2-4 φορές ετησίως από την ηλικία των 25 ετών
• ετήσια μαστογραφία και μαγνητική μαστογραφία από την ηλικία των 25 ετών ή εξατομικευμένα.
•  έλεγχος ωοθηκών με υπερηχογράφημα και Ca125

Προλαμβάνεται ο καρκίνος του μαστού και πως;

Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να προληφθεί ή να εντοπισθεί σε πρώιμο στάδιο με την ψηλάφηση του μαστού και με την μαστογραφία και το υπερηχογράφημα

Όλες οι γυναίκες άνω των 18 ετών πρέπει να ελέγχουν τον μαστό τους με την αυτό-ψηλάφηση. Εκτός από την ψηλάφηση που θα μας κάνει ο γιατρός μας κάθε χρόνο, κάθε γυναίκα πρέπει να κάνει αυτό-ψηλάφηση μία φορά τον μήνα.  Για τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας , η ψηλάφηση καλό είναι να γίνεται 5^η-10^η ημέρα του κύκλου (1^η ημέρα του κύκλου είναι η πρώτη ημέρα της περιόδου). Οι γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση μπορούν να έχουν μία ημέρα σταθερή κάθε μήνα.

Γυναίκες άνω των 40 ετών πρέπει να υποβάλλονται σε ψηφιακή μαστογραφία. Συνήθως συστήνεται μία φορά τον χρόνο και η πρώτη καλό είναι να γίνεται γύρω στα 40 έτη. Σε γυναίκες με ιστορικό καρκίνου μαστού στην οικογένεια, η πρώτη μαστογραφία γίνεται σε μικρότερη ηλικία, την οποία θα συστήσει ο θεράπων ιατρός. Η ψηφιακή μαστογραφία που εφαρμόζεται ευρέως σήμερα έχει την δυνατότητα να εντοπίσει πολύ μικρού μεγέθους αλλοιώσεις με αποτέλεσμα την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση σε περιπτώσεις κακοήθειας. Μπορεί όμως να αποκαλύψει και άλλες καλοήθεις καταστάσεις, όπως αποτιτανώσεις κλπ.

Το υπερηχογράφημα μαστών  έρχεται να συμπληρώσει πολλές φορές την μαστογραφία, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που οι μαστοί είναι «πυκνοί», έχουν δηλαδή αυξημένο αδενικό ιστό, όπως συμβαίνει στις νεότερες γυναίκες. Αποτελεί τον απεικονιστικό έλεγχο του μαστού για γυναίκες από 18 ετών μέχρι 40, καθώς οι μαστοί σε αυτές τις ηλικίες είναι ιδιαίτερα πυκνοί.

Μαριλία Νικολαϊδου

M.D, M.Sc

Μαιευτήρας –Χειρουργός  Γυναικολόγος

www.mnikolaidou.gr

fb: Μαριλία Νικολαϊδου Γυναικολόγος