ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΚΑΛΥΨΕΙΣ ΟΠΩΝ ΚΑΙ ΣΧΙΣΜΩΝ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ-SEALANTS –

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΚΑΛΥΨΕΙΣ ΟΠΩΝ ΚΑΙ ΣΧΙΣΜΩΝ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ-SEALANTS

Ένας από τους σημαντικότερους τομείς στην εφαρμογή της Παιδοδοντίας είναι η αποτελεσματική πρόληψη των νόσων του στόματος όπως η τερηδόνα και η ουλίτιδα. Προληπτικά προγράμματα στο ιατρείο και στο σπίτι μπορούν όχι μόνο να περιορίσουν την εμφάνιση τους αλλά και να αναστείλουν την εξέλιξή τους όταν βρίσκονται σε αρχικά στάδια.
Η πρόληψη ξεκινά με την εμφάνιση του πρώτου δοντιού και περιλαμβάνει
1. Οδηγίες στοματικής υγιεινής με συμμετοχή των γονέων
2. Παρακολούθηση της οδοντικής ανάπτυξης
3. Συμβουλές διατροφής και σωστής χρήσης φθορίου
4. Συμβουλές για τις στοματικές συνήθειες
5. Προληπτικές καλύψεις οπών και σχισμών

Οι καλύψεις οπών και σχισμών ειναι μια απλή, ανώδυνη και ασφαλής μέθοδος πρόληψης της τερηδόνας στις οπές και στις σχισμές των μασητικών επιφανειών των οπισθίων δοντιών (γομφίων).
Οι οδοντικές επιφάνειες με οπές και σχισμές, χαρακτηριστικό των οπισθίων δοντιών, είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην ανάπτυξη οδοντικής τερηδόνας. Παρόλο που αποτελούν το 12,5% του συνόλου των επιφανειών των μονίμων δοντιών, ευθύνονται για το 50% της οδοντικής τερηδόνας στα παιδιά σχολικής ηλικίας. Αυτό οφείλεται στη μορφολογική πολυπλοκότητα αυτών των επιφανειών που ευνοεί την κατακράτηση οδοντικής μικροβιακής πλάκας και εμποδίζει την απομάκρυνσή της. Έτσι τα μικρόβια και τα υπολείματα τροφών παγιδεύονται σε αυτές τις επιφάνειες με αποτέλεσμα το σχηματισμό τερηδόνας.

Οι πρώτοι μόνιμοι γομφίοι (τραπεζίτες, εξαρίτες) ανατέλουν περίπου στην ηλικία των 6 ετών, ενώ οι δεύτεροι γομφίοι (δωδεκαρίτες) στην ηλικία των 12 ετών. Οι πρώτοι μόνιμοι γομφίοι ανατέλουν πίσω από το τελευταίο νεογιλό δόντι χώρις την ταυτόχρονη απόπτωση κάποιου νεογιλού δοντιού. Κατ΄αυτόν τον τρόπο, διαφεύγουν της προσοχής των παιδιών αλλά και των γονέων με αποτέλεσμα την μη αποτελεσματική στοματική υγιεινή τους, το οποίο σε συνδυασμό με την πολύπλοκη μορφολογία τους τα καθιστά ευάλωτα στη τερηδόνα.
Για το σκοπό αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο συχνός επανέλεγχος των παιδιών (τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο) από τον Παιδοδοντίατρο ο οποίος ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού αλλα και με την ολοκλήρωση της ανατολής των δοντιών αυτών θα καθοδηγήσει τους γονείς στην εφαρμογή των sealants. Μελέτες στην Ελλάδα έχουν δείξει ότι 3 στους 4 μόνιμους γομφίους των παιδιών τερηδονίζονται έως την ηλικία των 12 έτών.

Η τοποθέτηση τους μπορεί να γίνει σε μία μόνο επίσκεψη και είναι ανώδυνη και ασφαλής.
Αφού πρώτα απομακρυνθεί η οδοντική μικροβιακή πλάκα από τους γομφίους που πρόκειται να εφαρμοσθεί η κάλυψη, στην συνέχεια τοποθετείται στην μασητική επιφάνεια το υλικό και πολυμερίζεται. Μετά την εφαρμογή τους δεν χρειάζεται καμία προφύλαξη. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι διαφανείς ή αδιαφανείς λεπτόρευστες ρητίνες.
Εκτός από τις ρητίνες σε επιλεγμένες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν και υαλοιονομερείς κονίες. Η επιλογή βασίζεται στον έλεγχο της υγρασίας κατά την τοποθέτηση καθώς οι ρητίνες είναι πολύ ευαίσθητα υλικά. Έτσι σε περιπτώσεις που δεν μπορεί να ελεγχεί αποτελεσματικά η υγρασία, όπως για παράδειγμα σε γομφίους υπό ανατολή όπου κρίνεται απαραίτητη η άμεση τοποθέτηση της κάλυψης, επιλέγονται ως προσωρινό υλικό οι υαλοιονομερείς κονίες.

Η απόφαση για την εφαρμογή των καλύψεων πρέπει να λαμβάνεται ύστερα από λεπτομερή κλινική εξέταση σε συνδυασμό με ακτινογραφίες όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, και λαμβάνοντας υπόψιν παράγοντες κινδύνου όπως το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς.
Έτσι είναι απαραίτητη η εφαρμογή τους σε ασθενείς όπου η γενική τους υγεία μπορεί να επηρεαστεί από την εμφάνιση τερηδόνας ή και από την υλοποίηση επεμβατικής οδοντιατρικής θεραπείας. Όπως προαναφέρθηκε τα sealants είναι μια μέθοδος πρόληψης της τερηδόνας.
Επίσης, η εφαρμογή τους είναι απαραίτητη και σε παιδιά και νεαρούς ασθενείς υψηλού τερηδονικού κινδύνου όπως αυτό προσδιορίζεται από τον εκάστοτε θεράπων ιατρό.
Τελός, πρέπει να εφαρμόζεται γενικότερα σε παιδιά και νεαρούς ασθενείς όπου η μορφολογία των γομφίων τους εμποδίζει την αποτελεσματική απομακρυνση της οδοντικής μικροβιακής πλάκας.

Ο μέσος χρόνος διάρκειας των καλύψεων είναι σύμφωνα με διεθνείς μελέτες 4 χρόνια. Όταν υπάρχει καλή στοματική υγιεινή μπορούν να διαρκέσουν πολύ περισσότερο.

Τα sealants πρέπει να ελέγχονται από τον Παιδοδοντίατρο κάθε 6 έως 12 μήνες και να συμπληρώνονται όταν χρειάζεται, ενώ είναι πολύ σημαντικό να αποτελούν μέρος ενός ολοκληρωμένου προληπτικού προγράμματος των παιδιών/εφήβων που περιλαμβάνει καθημερινή στοματική υγιεινή με φθοριούχο οδοντόπαστα τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα (πρωί και βράδυ), σωστή διατροφή και τακτικές εξαμηνιαίες ή ετήσιες εφαρμογές φθορίου από τον Παιδοδοντίατρο, ανάλογα με τον βαθμό κινδύνου ανάπτυξης τερηδόνας του κάθε ατόμου.

Οι καλύψεις οπών και σχισμών χρησιμοποιούνται παγκοσμίως περισσότερο απο 40 χρόνια με εξαιρετικά αποτελέσματα και συστήνονται ανεπιφύλακτα από όλους τους Διεθνείς Επιστημονικούς οργανισμούς σαν το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης της τερηδόνας στις μασητικές επιφάνειες των οπισθίων δοντιών.
Ευαγγελία Γ. Ξιάρχου DDS, MSc

Ειδική Παιδοδοντίατρος – Πτυχιούχος Πανεπιστημίου Αθηνών
Ειδικευθείσα στην Παιδοδοντία, Πανεπιστήμιο Leeds, Μεγάλη Βρετανία
Μέλος της Ελληνικής Παιδοδοντικής Εταιρείας
Μελός της Ευρωπαικής Ακαδημίας Παιδοδοντιάτρων
Μέλος της Παγκόσμιας Ακαδημίας Παιδοδοντιάτρων