18 Ιουλίου 2023 12:59
Η Ενδομητρίωση είναι μια χρόνια νόσος στην οποία ο ιστός που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια της μήτρας (ενδομήτριο), αναπτύσσεται σε άλλα σημεία-όργανα όπως στις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, το περιτόναιο, τους ιερομητρικούς συνδέσμους, την ουροδόχο κύστη, το έντερο, τους ουρητήρες αλλά και σε τοποθεσίες εκτός της πυέλου όπως το διάφραγμα και πολύ σπάνια τους πνεύμονες. Ο έκτοπος αυτός ιστός προκαλεί στα σημεία που αναπτύσσεται φλεγμονώδη αντίδραση με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων ανάλογα με το σημείο που αναπτύσσονται αλλά και την πρόκληση συμφύσεων με τα γειτονικά όργανα.
Εδώ αξίζει να τονισθεί ότι η Ενδομητρίωση εμφανίζεται σε μια στις δέκα γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, είναι η δεύτερη πιο συχνή γυναικολογική πάθηση και παραδόξως έρευνες έχουν δείξει ότι ο μέσος χρόνος από την εμφάνιση των συμπτωμάτων μέχρι την τελική διάγνωση είναι 7 χρόνια γεγονός που υποδηλώνει αφενός την ιδιαιτερότητα της ασθένειας και αφετέρου την εξειδίκευση που απαιτείται από τον Γυναικολόγο ώστε να αναγνωρίσει έγκαιρα τα συμπτώματα και να καθοδηγήσει σωστά τη γυναίκα.
Τα κυριότερα συμπτώματα που συνδέονται με την Ενδομητρίωση είναι:
το έντονο πυελικό άλγος το οποίο εμφανίζεται με την έναρξη της περιόδου (δυσμηνόρροια)
ο πόνος κατά την σεξουαλική επαφή (δυσπαρεύνεια)
ο πόνος κατά την ούρηση ή η αιματουρία ειδικά αν επιτείνεται κατά την περίοδο
ο πόνος στην αφόδευση με ή χωρίς παρουσία αίματος στα κόπρανα
Προβλήματα γονιμότητας
Χρόνιο πυελικό άλγος
Η ακριβής αιτία της ενδομητρίωσης δεν είναι ακόμα γνωστή, υπάρχουν κάποιες θεωρίες για τον παθοφυσιολογικό μηχανισμό εμφάνισής της, όμως δεν έχει επιβεβαιωθεί καμία από αυτές και αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία του αιτίου που προκαλεί την Ενδομητρίωση.
Διάγνωση Ενδομητρίωσης
Η διάγνωση της Ενδομητρίωσης γίνεται με τη διαγνωστική λαπαροσκόπηση. Ωστόσο μέχρι να φτάσουμε στη διενέργεια της λαπαροσκόπηση απαιτούνται κάποια πολύ βασικά βήματα τα οποία θα μας θέσουν την υπόνοια ύπαρξης Ενδομητρίωσης και έτσι να αποφασίσουμε τη διενέργεια της διαγνωστικής λαπαροσκόπης.
Σε αυτό το πλαίσιο, απαιτείται η λήψη ενός πολύ λεπτομερούς ιστορικού, στο οποίο ο γυναικολόγος οφείλει να εκμαιεύσει από τη γυναίκα, με πολλές και στοχευμένες ερωτήσεις, αν υπάρχουν συμπτώματα ενδεικτικά Ενδομητρίωσης.
Στη συνέχεια, η κλινική γυναικολογική εξέταση μπορεί να μας δώσει πολλές πληροφορίες. Η επισκόπηση του κόλπου με τη βοήθεια του κολποδιαστολέα μπορεί να εμφανίσει τυχόν διήθηση του κόλπου ή ακόμα και του ορθοκολπικού διαφράγματος. Κατόπιν ακολουθεί η αμφίχειρη ψηλάφηση από τον κόλπο, κατά την οποία ο γυναικολόγος προσπαθεί να ψηλαφίσει τους ιερομητρικούς συνδέσμους και το ορθοκολπικό διάφραγμα για την εντόπιση σκληριών, οι οποίες θέτουν την υποψία Ενδομητρίωσης.
Καθοριστικό ρόλο στη διάγνωση της Ενδομητρίωσης παίζει το διακολπικό υπερηχογράφημα. Για να μπορούμε να πούμε ότι ελέγχθηκαν όλες οι δομές της πυέλου χρειαζόμαστε τουλάχιστον 20 λεπτά για τη διενέργεια του. Κατά τη διάρκεια του υπερήχου ελέγχεται η μήτρα σε μέγεθος αλλά και σύσταση καθώς και το Ενδομήτριο. Για τη διερεύνυση Αδενομύωσης πρέπει να διερευνηθεί υπερηχογραφικά το μυομήτριο για την ύπαρξη στοιχείων ενδεικτικών Αδενομύωσης. Στη συνέχεια ελέγχονται τα εξαρτήματα αμφοτερόπλευρα, καθώς μία κύστη Ενδομητρίωσης στην ωοθήκη είναι συχνά το πρώτο σημάδι που μας οδηγεί στην διάγνωση. Επιπλέον ελέγχονται και οι σάλπιγγες καθώς σε περιπτώσεις έντονης φλεγμονής λόγω εκτεταμένης Ενδομητρίωσης είναι διατεταμένες. Από εδώ και πέρα η υπερηχογραφική εξέταση απαιτεί την εξειδίκευση του γυναικολόγου καθώς πρέπει να εξετασθούν δομές που δεν ανήκουν στην υπερηχογραφική εξέταση ρουτίνας, και περιλαμβάνει την παρουσίαση των ιερομητρικών συνδέσμων και την ανεύρεση αλλοιώσεων ενδεικτικών Ενδομητρίωσης, τον έλεγχο της ουροδόχου κύστης και αξιολόγηση του τοιχώματος της καθώς και τον έλεγχο της διαμέτρου των ουρητήρων για τυχόν σημεία απόφραξης από Ενδομητρίωση. Τέλος, ελέγχεται το τελικό τμήμα του εντέρου, η πιο συχνή θέση διήθησης του εντέρου από Ενδομητρίωση.
Στο τέλος λοιπόν της εξέτασης και σε συνδυασμό με το ιστορικό της ασθενούς έχουμε την ένδειξη ή όχι για τη διενέργεια της λαπαροσκόπησης. Έχοντας συλλέξει όλα τα παραπάνω στοιχεία μπορούμε να αποφασίσουμε σωστά για το αν η ασθενής χρήζει μιας απλής διαγνωστικής λαπαροσκόπησης ή χρήζει μίας πιο πολύπλοκης επέμβασης, στοιχείο πολύ βασικό για την κατάλληλη προετοιμασία της ασθενούς για την χειρουργική επέμβαση.
Θεραπεία ενδομητρίωσης
Η θεραπεία της Ενδομητρίωσης είναι κυρίως χειρουργική, φαρμακευτική και πολλές φορές απαιτείται ο συνδυασμός και των δυο. Η θεραπευτική προσέγγιση που θα ακολουθηθεί είναι εξατομικευμένη και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η ηλικία της ασθενούς κατά τη διάγνωση, η ένταση των συμπτωμάτων, η επιθυμία εγκυμοσύνης καθώς και αν πρόκειται για πρωτοπαθή νόσο ή για υποτροπή.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων προτιμάται η χειρουργική αφαίρεση όλων των εστιών Ενδομητρίωσης, με σκοπό να μειωθούν τα επίπεδα φλεγμονής και να βελτιωθούν ή και να εξαλειφθούν τα συμπτώματα της νόσου. Για να επιτευχθεί αυτό, κρίνεται απαραίτητο να διενεργηθεί η επέμβαση από εξειδικευμένο στην Ενδομητρίωση Γυναικολόγο, ο οποίος κατέχει άριστα την λαπαροσκοπική ή ρομποτική προσέγγιση ώστε να αποφευχθεί ένα ανοιχτό χειρουργείο το οποίο έχει σαφείς μετεγχειρητικές επιπτώσεις.
Σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες συστήνεται μετεγχειρητικά η φαρμακευτική επίτευξη αμηνόρροιας (μη εμφάνιση περιόδου) για τουλάχιστον 6 με 12 μήνες ώστε να μειωθεί το ποσοστό της υποτροπής περίπου στο 6%. Η αμηνόρροια ή όπως αλλιώς αναφέρεται η τεχνητή εμμηνόπαυση μπορεί να επιτευχθεί με τους παρακάτω τρόπους:
Αντισυλληπτικά δισκία τα οποία πρέπει να λαμβάνονται χωρίς διακοπή ώστε να επιτυγχάνεται η αμηνόρροια και ταυτόχρονα ή ανακούφιση από τα συμπτώματα
Ορμονική θεραπεία με διενογέστη ή κάποια άλλη μορφή προγεστερόνης
Χορήγηση GnRH-αγωνιστών: πρόκειται για ενέσιμα σκευάσματα που προκαλούν αναστρέψιμη εμμηνόπαυση και ενδείκνυνται για θεραπεία 6 μηνών. Αν η θεραπεία πρέπει να συνεχιστεί τότε προτείνεται η ταυτόχρονη χορήγηση χαμηλών δόσεων οιστρογόνων και προγεστερόνης (add-back therapy) ώστε να αντισταθμιστεί η απώλεια οστικής μάζας που έχουν ως ανεπιθύμητη ενέργεια.
Ιωάννης Βλαχοδημήτρης
Ο Ιατρός Ιωάννης Βλαχοδημήτρης είναι Αναπληρωτής Διευθυντής της Β Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ, κατέχει την Πιστοποίηση στην Ενδομητρίωση από την Γερμανική Εταιρεία Ενδομητρίωσης, είναι επίτιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Λίγκας Ενδομητρίωσης- European Endometriosis League και έχοντας πολυετή εμπειρία ως Επιμελητής σε μεγάλα Κέντρα Ενδομητρίωσης Γυναικολογικών Κλινικών στην Γερμανία είναι ο πλέον κατάλληλος για να σας συμβουλέψει σε θέματα Ενδομητρίωσης.
