ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΛΙΒΑΚΟΣ, MD, PhD | Αφού ασχολούνται τόσοι επιστήμονες με την υπογονιμότητα, γιατί υπάρχει τόσο μεγάλο πρόβλημα;

Επισήμανση 4 κύριων αιτιών:

A. Aσάφεια στις επικρατούσες επιστημονικές αντιλήψεις.
Το πρόβλημα της υπογονιμότητας και των αποβολών είναι πολύ συχνό αφού αφορά ένα στα πέντε ζευγάρια. Ένας από τους πιο μελετημένους παράγοντες είναι η θρομβοφιλική προδιάθεση και συνήθως εξετάζεται κατά προτεραιότητα και λεπτομερώς. Πιθανά επειδή είναι πιο σαφές το γνωστικό αντικείμενο, ίσως γι’ αυτό είναι και πιο “popular’’. Άλλοι όμως λόγοι πιο σύνθετοι, όπως ο ανοσολογικός και ο μολυσματικός παράγων, που καταλαμβάνουν μεγαλύτερο χώρο ευθύνης στην υπογονιμότητα, δυστυχώς σε καθημερινό επίπεδο υποεκτιμώνται ή αντιμετωπίζονται πιο πρόχειρα.  Μάλιστα οι ερευνητές δεν έχουν καθορίσει σαφώς στην ιατρική κοινότητα παγκοσμίως, ούτε την έκταση ούτε τη βαρύτητα των δύο αυτών παραγόντων. Έτσι λοιπόν οι κλινικοί γιατροί ολοένα τροφοδοτούνται  από διάφορες προσωπικές απόψεις και λεπτομέρειες, που όμως δεν είναι εύκολο να τις υιοθετήσουν με ασφάλεια και να τις τοποθετήσουν στην υπάρχουσα γνώση. Πολύ δε περισσότερο όταν πολλές επιστημονικές θέσεις αλληλοαναιρούνται μέσα από την επίσημη διεθνή βιβλιογραφία! Τα τελευταία χρόνια οι χρήσιμες συμβουλές προέρχονται συχνά από γενναιόδωρες εταιρείες που κατευθύνονται σε υπερβολική, κοστοβόρα και συχνότατα ανώφελη διερεύνηση προς μια και μόνη κατεύθυνση, ενώ η σφαιρική προσέγγιση των αιτίων υπογονιμότηταςπαραλείπεται.

Β. Οι γιατροί που ασχολούνται με την υπογονιμότητα, ασχολούνται και με πολλά σημαντικά μεν, άσχετα όμως με το θέμα, αντικείμενα.
Ο  γιατρός έχει διαμορφώσει κυρίως εμπειρικά τις δικές του προσωπικές απόψεις για τον τρόπο ανάλυσης και αντιμετώπισης της υπογονιμότητας και των αποβολών, συνήθως διαφορετικό από των υπολοίπων.  Αυτό ως γνωστόν δεν συνεισφέρει ικανοποιητικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος σε μεγάλη αναλογία ζευγαριών.  Είναι δε τόσο πολυπαραγοντικό θέμα η υπογονιμότητα που πολύ εύκολα απορρίφθηκαν στο παρελθόν προσεγγίσεις και θεραπείες, επειδή τάχα δεν θεράπευσαν το πρόβλημα της υπογονιμότητας στο σύνολό του! Με άλλα λόγια στην καθημερινή πρακτική και στο επίπεδο του γρήγορου ιατρείου έχει  ενσωματωθεί κυρίως ό,τι εξυπηρετεί την ευκολία προσέγγισης και αντιμετώπισης. Απόψεις του τύπου “έτυχε” ή ακόμα “δεν μείνατε έγκυος, άρα πρέπει να προχωρήσετε σε εξωσωματική”, που προσωπικά τις χαρακτηρίζω τουλάχιστον επιπόλαιες, δυστυχώς επικρατούν.
Ο βασικότερος λοιπόν λόγος κατά τη άποψή μου είναι η πολυπαραγοντικότητα του προβλήματος και η  μεγάλη συνθετότητα των περισσότερων αιτίων, που τα κάνει μη προσεγγίσιμα από τη μεγάλη πλειοψηφία των σχετιζόμενων γιατρών.

Γ. Ασαφή εργαστηριακά αποτελέσματα και προβλήματα στην αξιολόγηση τους.
Ένα άλλο θέμα ιδιαίτερα σοβαρό που συχνά μπορεί να έχει μεγάλες συνέπειες και εύκολα παραβλέπεται είναι η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων των εργαστηριακών εξετάσεων. Πολύ συχνά αναλαμβάνονται εξετάσεις από μη εξειδικευμένα εργαστήρια που δεν μπορούν να προσφέρουν σαφείς απαντήσεις με αξιολογήσιμα αποτελέσματα προς τη κατεύθυνση της υπογονιμότητας. Έτσι ένας έμπειρος ειδικός που τον ενδιαφέρει το κάτι παραπάνω, είναι υποχρεωμένος ή να αποδεχτεί με δόση ανασφάλειας τις προσκομιζόμενες εξετάσεις ή να τις ξαναπαραγγείλει με κάθε συνέπεια (κόστος, δυσανασχέτηση κ.λ.π.)
Θεωρώ ότι αποτελέσματα “χαμηλής αξιοπιστίας” έχουν συνεισφέρει πολύ μέχρι σήμερα στην διαμόρφωση ασάφειας που χαρακτηρίζει την παθοφυσιολογία της υπογονιμότητας στην αντίληψη των κλινικών συναδέλφων που χειρίζονται τα ζευγάρια και έτσι έχουν γίνει προαγωγοί του εύκολου “έτυχε”.

Δ. Λείπει ο συντονισμός των ειδικών!
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι αιτίες που συμμετέχουν στο πρόβλημα συνήθως δεν αντιστοιχούν στο  γνωστικό αντικείμενο μόνο μιας ειδικότητας.  Οι γιατροί που αναλαμβάνουν όμως αντιμετωπίζουν καθημερινά εκτός από την υπογονιμότητα και άλλα αντικείμενα, κυρίως χειρουργικά ή μαιευτικά ή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ή άλλους τομείς παθολογίας. Ετσι μόνο μια μικρή αναλογία τους είναι πραγματικά εξειδικευμένοι στη διερεύνηση της υπογονιμότητας. Και πάλι όμως, δεδομένου ότι οι συχνότεροι παράγοντες υπογονιμότητας, αφορούν συνήθως παράλληλα και τους δύο συντρόφους, είτε ξεχωριστά είτε σε συνδυασμό μεταξύ τους, σπάνια υπάρχει κάλυψη από μια ή ακόμα και από δύο ξεχωριστές ειδικότητες. Θα λέγαμε λοιπόν ότι οι επιστήμονες στην πλειοψηφία τους αναγνωρίζουν μια μόνο πλευρά του προβλήματος, αυτήν της ειδικότητάς τους, ενώ παράλληλα υποεκτιμούν έως αγνοούν άλλες πτυχές του θέματος. Οσοι αναλαμβάνουν την διερεύνηση των αιτίων της υπογονιμότητας αποτελούν τους μουσικούς μιας ορχήστρας, που είναι όλοι πολύτιμοι αλλά δεν υπάρχει μαέστρος. Χρειάζεται λοιπόν να υπάρχει κάποιος ρόλος pathologist αποκλειστικά και μόνο της διερεύνησης της υπογονιμότητας ως βασικός σύμβουλος του ζεύγους που να υποδεικνύει κάθε στιγμή την διαδοχή των κινήσεων και θεραπειών ακόμα και όταν η διερεύνηση φτάνει στις αναγκαίες λεπτομέρειες . Ο ρόλος τους πρέπει να είναι ο καθορισμός της διαδρομής προς την επιτυχία τους κάθε ιδιαίτερου ζεύγους με την λιγότερη κατανάλωση φαρμάκων, χρήματος, χρόνου κ.λπ. Αυτός πρέπει να είναι ο αρμόδιος να αξιολογήσει τις απόψεις των ερευνητών από τη βιβλιογραφία και να εντάξει τα νέα δεδομένα σε μια σωστή διαδικασία διερεύνησης.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΛΙΒΑΚΟΣ, MD, PhD
Παθολογία και Ανοσολογία Υπογονιμότητας
Υπεύθυνος Ιατρείου Διερεύνησης Υπογονιμότητας
Διευθύνων Σύμβουλος Locus Medicus